Butyriboletus subappendiculatus

Το Butyriboletus subappendiculatus είναι ένα εδώδιμο, νόστιμο, σχετικά σπάνιο μανιτάρι, καρποφορεί καλοκαίρι και φθινόπωρο, σε δάση κωνοφόρων ειδών, ιδιαίτερα σε ερυθρελάτη και πιο σπάνια σε έλατο και ορεινό πεύκο. Κάποιοι συγγραφείς (Muñoz 2005, Galli 2007, 2013) αναφέρουν επίσης την ανάπτυξή του κάτω από οξιές.

Συστηματική ταξινόμηση:
Phylum (Συνομοταξία) : Basidiomycota
Class (Ομοταξία) : Agaricomycetes
Order (Τάξη) : Boletales
Family (Οικογένεια): Boletaceae
Genus (Γένος) : Butyriboletus
Species (Είδος) : B. subappendiculatus

Επιστημονική ονομασία: Butyriboletus subappendiculatus (Dermek, Lazebn. & J.Veselský) D.Arora & J.L.Frank (2014)

Συνώνυμα: Boletus subappendiculatus Dermek, Lazebn. & J.Veselský (1979)

Περιγραφή:

Ο πίλος (καπέλο) του Butyriboletus subappendiculatus έχει διάμετρο 6-12 εκατοστά, αρχικά ημισφαιρικό, κυρτό-επίπεδο αργότερα, η επιδερμίδα του είναι λεία ή ελαφρά ραγαδιασμένη, θαμπή, με χρώμα αρχικά ωχρό-κιτρινωπό, αργότερα ωχρό-καφετί και συχνά με καφέ-κοκκινωπές κηλίδες. Κάτω από την επιδερμίδα του καπέλου υπάρχει ένα περισσότερο ή λιγότερο αισθητό λεπτό υποδόριο στρώμα καφέ-ροζ έως καφέ-μοβ.

Οι πόροι και οι σωλήνες έχουν κίτρινο χρώμα και αν πιεσθούν συνήθως δεν αλλάζουν χρώμα, ή πολύ ελαφρώς γαλαζώνουν ή γαλαζο-πρασινίζουν. Οι σωλήνες έχουν μήκος 10-20 χιλ.

Ο στύπος (πόδι) έχει ύψος 5-10 (12) και διάμετρο 2-4 (5) εκατοστά, κυλινδρικός, με οξύληκτη βάση. Είναι κίτρινος, μερικές φορές στο κάτω μέρος καστανός ή στο χρώμα της σκουριάς, καλυμμένος με ένα λεπτό δίχτυ που είναι ανοιχτό έως ζωηρό κίτρινο στην κορυφή, ώχρο-καφετί στο κάτω μέρος.

Η σάρκα του είναι υπόλευκή, κίτρινη πάνω από τους σωλήνες και στο περιθώριο του ποδιού, ροδοκόκκινη στη βάση του ποδιού και στα φαγωμένα σημεία. Αν κοπεί δεν μεταχρωματίζεται καθόλου παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις όπου σε ορισμένα σημεία του καρποσώματος υπάρχουν μικρές γαλαζωπές κηλίδες. Περίπου μία ώρα μετά την κοπή, το καρπόσωμα γίνεται ρόδινο με διακριτή κοκκινωπή έως μοβ απόχρωση. Αυτή η μεταβολή του χρώματος της σάρκας στο κάτω μισό του ποδιού είναι χαρακτηριστικό για αυτό το είδος. Έχει ήπια γεύση και χωρίς διακριτική οσμή.

Το αποτύπωμα των σπορίων του έχουν καφέ-λαδί χρώμα.

Ομοιότητες:

Το εδώδιμο Butyriboletus appendiculatus καρποφορεί σε δρυοδάση και δάση οξιάς.

Το εδώδιμο Hemileccinum impolitum ή Boletus impolitus καρποφορεί σε δάση πλατύφυλλων, κυρίως δρυός και έχει οσμή ιωδίου στη βάση του ποδιού του.

Το όχι συχνό εδώδιμο Butyriboletus fechtneri, καρποφορεί σε δάση πλατύφυλλων, έχει καπέλο με κυρίαρχους ανοιχτό γκρι τόνους, κόκκινα στίγματα στο κιτρινωπό σε σχήμα ρόπαλου πόδι και σάρκα που γαλαζώνει μετά από τομή.

Κλείδες για τον προσδιορισμό των ευρωπαϊκών ειδών του γένους Butyriboletus σύμφωνα με τα μακροσκοπικά χαρακτηριστικά (1,4):
- 1α Τα καρποσώματα δεν γίνονται μπλε σε τομή, μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις (σε ορισμένα καρποσώματα που αναπτύσσονται σε υγρό καιρό) αποκτούν μια πολύ αμυδρή γαλαζωπή ή γαλαζο-πρασινωπή απόχρωση στους σωλήνες και γύρω από αυτούς ……………………………………………………….. 2
- 1β Σε κανονικό καιρό, τα καρποσώματα γίνονται σαφώς μπλε όταν κόβονται, τουλάχιστον στους σωλήνες, των περισσότερων ενηλίκων καρποσωμάτων ……………………………………………………………….. 3
- 2α Καπέλο με κυρίως ρόδινους έως κατακόκκινους τόνους, πάντα κάτω από φυλλοβόλα δέντρα ………………………………………………………………………………………… B. regius (Krombh.) Arora & J. L. Frank
- 2β Καπέλο με αποχρώσεις ανοιχτό καφέ – ανοιχτό πορτοκαλί-καφέ, ώχρα ή φουντούκι, κάτω από κωνοφόρα (έλατα), σπάνια κάτω από οξιές…….. Β. subappendiculatus (Dermek, Lazebn. & J. Veselsky) Arora & J. L. Frank
- 3α. Καπέλο με αποχρώσεις ωχρό-καφετί έως βυσσινί και τυπικά βαθύ, συνήθως ασθενές μεταβολή του χρώματος σε γαλάζιο μετά από τομή, κάτω από βελανιδιές και οξιές……………………………… B. appendiculatus (Schaeff.) Arora & J. L. Frank
- 3β Το καπέλο σε αποχρώσεις ως επί το πλείστον διαφορετικές από το βαθύ καφέ, συνήθως αισθητή μεταβολή του χρώματος σε γαλάζιο μετά από τομή ………………………………………………………………………. 4
- 4α Εμφανίζεται σε ψυχρότερες περιοχές, κάτω από κωνοφόρα (Picea, Abies, σπάνια κάτω από Fagus)……………………………………………………………………………… B. roseogriseus (Šutara, Graca, M. Kolařík, Janda & Kříž) Vizzini & Gelardi
- 4β Εμφάνιση σε θερμότερες περιοχές, κάτω από φυλλοβόλα δέντρα ………………………………………… 5
- 5α Καπέλο με κυρίαρχους ανοιχτό γκρι τόνους, σε δάση πλατύφυλλων ……………..Β. fechtneri (VEL) Arora & J. L. Frank
- 5β Το χρώμα του καπέλου συνήθως κυριαρχείται από ένα μείγμα ξεθωριασμένων ρόδινων και καφέ τόνων, σε δάση πλατύφυλλων κυρίως σε βελανιδιές, οξιές, καστανιές ……………………………………………………………………………… B. fuscoroseus (Smotl.) Vizzini & Gelardi.

Butyriboletus D. Arora & J. L. Frank, Mycologia 106 (3): 466

Είναι ένα γένος μυκήτων της οικογένειας των Boletaceae. Έχει δημιουργηθεί και περιγραφεί πρόσφατα, το 2014 από τους μυκητολόγους David Arora και Jonathan L. Frank, για είδη που προηγουμένως περιλαμβάνονταν στην sect. Appendiculati του γένους Boletus (Arora et Frank 2014). Το Butyriboletus περιέχει 21 εκτομυκορριζικά είδη που βρίσκονται στην Ασία, την Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και τη Βόρεια Αφρική.

Το όνομα του γένους προέρχεται από την αγγλική ονομασία “butter boletes”, που χρησιμοποιείται για αυτή την ομάδα μανιταριών λόγω του κίτρινου χρώματος της σάρκας, του ποδιού και των πόρων που είναι παρόμοιο με αυτό του βουτύρου (1,2,3,4).

Το γένος Butyriboletus είναι μια ομάδα βρώσιμων μανιταριών, με καπέλο κυρίως καφέ έως κοκκινωπό, κίτρινους σωλήνες και πόρους, οι οποίοι στις περισσότερες περιπτώσεις αν πληγωθούν γίνονται μπλε, κίτρινοι ή κοκκινωποί άνω μισό πόδι είναι δικτυωτό, η σάρκα σφιχτή με ήπια γεύση, έχει ανοιχτό-κιτρινωπό χρώμα στο καπέλο, γαλαζώνει ή όχι μετά από το κόψιμο, και συχνά μπορντό στη βάση του ποδιού. Τα σπόρια έχουν σχήμα ατράκτου και είναι λεία (1,2,3,4).

Ένα εντυπωσιακό χαρακτηριστικό του γένους είναι, οι κλειστοί πόροι των σωλήνων, στα νεαρά έως μεσαία καρποσώματα. Αυτό το φαινόμενο, που τεκμηριώνεται σε όλα τα ευρωπαϊκά και τουλάχιστον ορισμένα αμερικανικά είδη, είναι λόγω του μεγάλου αριθμού εμφανώς ανεπτυγμένων χηλοκυστειδίων, τα οποία είναι κατάφυτα από πόρους και σχηματίζουν ένα συνεχές στρώμα στην κάτω επιφάνεια του υμενόφορου σε αυτό το στάδιο.

Οι πόροι των σωλήνων αρχίζουν να είναι ορατοί μόνο στο πρώιμο στάδιο της ενηλικίωσης των καρποσωμάτων, είναι εντελώς ανοιχτοί μόνο στο τελικό στάδιο, είναι στρογγυλοί, μικροί, έως 1 mm σε διάμετρο και με κίτρινο χρώμα. Σε περιόδους ξηρασίας, μπορεί επίσης να είναι ελαφρώς σκουριασμένοι ή καφετί (1).

Βιβλιογραφία:

Καταγραφή-Φωτογραφία: Μπαξεβάνης Νίκος, Οκτώβριος ‎2021, Νομός Ευβοίας, σε Abies cephalonica

Update 10-21