Βότανα και τρόποι χρήσης
Παραδοσιακά τα βότανα και τα φαρμακευτικά φυτά έχουν πολλούς τρόπους χρήσης.
Πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να γνωρίζετε ότι για να μπορέσετε να εκμεταλλευθείτε σωστά και ολοκληρωμένα τις ιδιότητες των βοτάνων και των φαρμακευτικών φυτών θα πρέπει αυτά να έχουν συλλεχθεί, αποξηρανθεί και αποθηκευτεί σωστά. Θα πρέπει να φυλάσσονται σε δροσερό και σκιερό μέρος και να καταναλώνονται σε εύλογο χρονικό διάστημα.
Εδώ θα αναλύσουμε τους παραδοσιακούς τρόπους προετοιμασίας των βοτάνων.
Αφέψημα
Αφέψημα, είναι μέθοδος αφαίρεσης των ουσιών από τα σκληρότερα και ξυλώδες μέρη του φυτού όπως ο φλοιός, η ρίζα, το στέλεχος, οι φλούδες, τα κοτσάνια, τα τσαμπιά και οι σκληροί καρποί.
Για καλύτερα αποτελέσματα το υλικό σπάζεται, κόβεται ή τρίβετε, εξασφαλίζοντας έτσι ότι τα σκληρά τμήματα διασπώνται και τα δραστικά συστατικά εισέρχονται στο νερό σε διάλυμα.
Τεμαχίστε τα φρέσκα βότανα σε μικρά κομμάτια ή αλέστε τα αποξηραμένα συστατικά. Γενικά, αν δεν υπάρχουν οδηγίες, ο χρόνος που τα βράζουμε εξαρτάται από την αντοχή των ιστών του φυτού στη θερμότητα.
Αν είναι σκληρές ρίζες ή φλούδες πρέπει να τις σιγοβράσουμε για 20-30 λεπτά, μέχρι να ελαττωθεί κατά 1/3, για να μας δώσουν τις ευεργετικές τους ιδιότητες.
Για 3-4 κούπες αφεψήματος, βράζουμε 20 γραμμάρια αποξηραμένου ή 40 γρ. νωπού βότανου σε 750 γρ. κρύο νερό. Μόλις το νερό μειωθεί κατά 1/3 μετά από σιγανό βρασμό, κατεβάζουμε το αφέψημα από τη φωτιά και το σουρώνουμε και είναι έτοιμο για χρήση.
Πρέπει να πιούμε 3-4 δόσεις μέσα στην ημέρα, φυλάσσεται σε δροσερό μέρος ή στο ψυγείο για 2 ημέρες.
Έγχυμα ή Έκχυμα
Έγχυμα ή Έκχυμα, είναι η απλούστερη μέθοδος αφαίρεσης των ουσιών από τα μαλακά και τρυφερά μέρη του φυτού όπως τα φύλλα, τα άνθη και οι σπόροι. Τα εγχύματα είναι χρήσιμα όταν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε τα δραστικά συστατικά ενός φυτού που είναι πλούσιο σε αρωματικά έλαια, ιδιαιτέρως αν χρησιμοποιούμε τα φύλλα ή τα πέταλα.
Είναι η καλύτερη μέθοδος και η πλέον διαδεδομένη μορφή για να πάρουμε τις φαρμακευτικές ιδιότητες των ευαίσθητων μερών των φυτών, των λουλουδιών και των φύλλων τους.
Ένα έγχυμα, φτιάχνεται όπως ένα τσάι, σε βραστό νερό ρίχνουμε μέσα την απαιτούμενη ποσότητα φρέσκων ή αποξηραμένων βοτάνων. Το αφήνουμε 5 με 10 λεπτά και μετά το υγρό σουρώνετε και το χρησιμοποιούμε.
Μπορούμε επίσης να ρίξουμε βραστό νερό πάνω στο βότανο, που το έχουμε σε μια τσαγιέρα καλά κλεισμένη για να μην εξατμιστούν τα αιθέρια έλαια τους και αφού περάσουν 5-10 λεπτά το φιλτράρουμε.
Οι αναλογίες για ένα έγχυμα είναι ένα κουταλάκι του γλυκού ή 3 γραμμάρια αποξηραμένου βότανου ή δύο κουταλάκια του γλυκού νωπού, για ένα φλιτζάνι νερό. Συνήθως πίνετε ένα φλιτζάνι 3-4 φορές τη μέρα . Αν χρειάζεστε μεγάλες ποσότητες από ένα έκχυμα, κρατήστε το απόθεμα σας σε ένα δοχείο ή σε ένα μπουκάλι στο ψυγείο για 1 ημέρα.
Βάμμα
Βάμμα είναι το υγρό εκχύλισμα που δημιουργείτε όταν μουσκέψουμε τα βότανα σε αλκοόλη. Το βότανο, που μπορεί να είναι τα άνθη, τα κλαδιά, ο κορμός, ο φλοιός ή η ρίζα, μπαίνουν σε αλκοόλη περιεκτικότητας 30 έως 40 βαθμών ή σε κάποιο αλκοολούχο ποτό, όπως το τσίπουρο, τη ρακί, τη βότκα, το τζιν, ή το άσπρο ρούμι. Μην χρησιμοποιείτε ποτέ φωτιστικό οινόπνευμα ή οινόπνευμα καθαρισμού. Η αναλογία βοτάνου προς το υγρό είναι 1:5. Για 200 γραμμάρια αποξηραμένων βοτάνων σε 1 λίτρο υγρού ή 300 γρ. αν το βότανο είναι νωπό.
Τοποθετούμε σε σκουρόχρωμο, αποστειρωμένο βάζο το βότανο, (που να το χωράει στριμωχτά, χωρίς όμως να χρειάζεται να το πιέσουμε) και το γεμίζουμε με αλκοόλ, μέχρι να το σκεπάσει εντελώς. Το αφήνουμε σε σκοτεινό και δροσερό μέρος για 2 εβδομάδες στη διάρκεια των οποίων το μείγμα ανακατεύεται τακτικά.
Κρατήστε το βάμμα ερμητικά κλειστό σε ένα ζεστό μέρος και ανακινείτε το μπουκάλι δύο φορές ημερησίως. Μετά από 14 μέρες, στραγγίστε το κατάλοιπο με ένα κομμάτι ύφασμα από μουσελίνα, στύβοντας το καλά. Το βάμμα αποθηκεύεται σε σκουρόχρωμα αποστειρωμένα μπουκάλια που κλείνουν καλά. Διατηρείται για τουλάχιστον 2 χρόνια.
Τα βάμματα μπορούν να ληφθούν αδιάλυτα ή με νερό, να προστεθούν σε κομπρέσες ή ροφήματα ή να μπουν σε νερό του λουτρού. Ακόμη, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρασκευή αλοιφών με την ανάμειξη τους με κερί μελισσών ή βούτυρο κακάο.
Τα βάμματα, τα διατηρημένα μείγματα αλκοόλ, νερού και βοτάνων είναι πολύ συμπυκνωμένα, έτσι η απαιτούμενη ποσότητα θα είναι λιγότερη απ’ ότι στα εγχύματα και το αφεψήματα.
Αυτά τα φυτικά αποστάγματα μέσα σε αλκοόλ, τα βάμματα, διατηρούν τις ευεργετικές ιδιότητές τους για μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι εύκολα να παρασκευαστούν και έχουν άμεση επίδραση.
Έλαιο
Έλαιο, γίνεται με εμβάπτιση των βοτάνων σε έλαιο επιλογής μας, ενώ δρα ακριβώς όπως και το αλκοόλ, φυλακίζοντας τις θεραπευτικές ιδιότητες των βοτάνων.
Το έλαιο μετά μπορεί να χρησιμοποιηθεί για θεραπευτικές μαλάξεις, φυτικά καλλυντικά, και ορισμένα έλαια για εσωτερική χρήση.
Σιρόπι
Σιρόπι είναι ένα συμπυκνωμένο διάλειμμα από αφέψημα ή έγχυμα ή βάμμα μαζί με ζάχαρη ή μέλι, με αυτόν τον τρόπο παρατείνεται η διάρκεια δράσεις του φαρμάκου και γίνεται πιο εύγευστο γεγονός που μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να το πιούν.
Παρασκευάζεται διαλύοντας 500 γραμμάρια έως 1 κιλό ζάχαρη ή μέλι σε ένα λίτρο αφεψήματος, Βράζουμε σε χαμηλή φωτιά, μέχρι το μείγμα να γίνει σαν σιρόπι. Το αφήνουμε να κρυώσει και το φυλάμε σε σκουρόχρωμο μπουκάλι, σε ξηρό και σκοτεινό μέρος, ή στο ψυγείο, μέχρι 6 μήνες.
Γαργάρα
Γαργάρα στη μέθοδο αυτή χρησιμοποιούμε μισό φλιτζάνι του τσαγιού χλιαρό έγχυμα ή αφέψημα, βάζοντας μικρές γουλιές στο στόμα μας, κάνοντας γαργάρα. Επαναλαμβάνοντας μέχρι να τελειώσει.
Ενδείκνυνται για ερεθισμούς στο στόμα, τις αμυγδαλές, ή τον φάρυγγα. Δεν το καταπίνουμε, εκτός κι αν το προβλέπει η συνταγή.
Επίθεμα ή Κομπρέσα
Επίθεμα ή Κομπρέσα είναι η μέθοδος θεραπείας όπου το αφέψημα ή το έγχυμα ή το βάμμα των βότανων μένει πάνω στο δέρμα, αλλά όχι σε ανοιχτές πληγές, βοηθώντας το σώμα να απορροφήσει τα χημικά συστατικά των βοτάνων μέσω του δέρματος.
Για την παρασκευή του μουσκεύουμε ένα καθαρό κομμάτι από λινό, γάζα ή βαμβάκι σε καυτό αφέψημα ή έκχυμα ή σε βάμμα αποξηραμένων βοτάνων. Το απλώνουμε όσο πιο ζεστό γίνεται στην περιοχή που πάσχει και μόλις κρυώσει το αλλάζουμε. Ένα μπουκάλι με ζεστό νερό τοποθετημένο πάνω στο κατάπλασμα συντελεί στη διατήρηση της θερμότητας για περισσότερο χρόνο.
“Από τα πρώτα πράγματα που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ο τρόπος που χρησιμοποιούμε τα βότανα.”
Κατάπλασμα
Κατάπλασμα εδώ χρησιμοποιούμε βότανα που τα έχουμε σιγοβράσει για λίγα λεπτά, κι έπειτα τα πολτοποιούμε και τα στύβουμε, ώστε να φύγει η περίσσεια του νερού. Είναι αποκλειστικά για εξωτερική χρήση και το εφαρμόζουμε κατευθείαν πάνω στο δέρμα, αλλά όχι σε ανοιχτές πληγές.
Απλώνουμε το βότανο στο πονεμένο σημείο και το τυλίγουμε με γάζα, ή με ένα ύφασμα, για 2-3 ώρες, αφαιρούμε και επαναλαμβάνουμε όσο χρειάζεται.
Εναλλακτικά, για ηπιότερη δράση, τυλίγουμε το πονεμένο σημείο με γάζα, απλώνουμε πάνω της το βότανο, κι απ΄ έξω το τυλίγουμε μ’ ένα βαμβακερό ύφασμα, ή γάζα.
Εντριβές
Εντριβές για να κάνουμε εντριβές στο πονεμένο σημείο βρέχουμε ένα κομμάτι βαμβακερού υφάσματος με λίγο αφέψημα, ή έγχυμα και το τρίβουμε.
Μπάνιο
Μπάνιο βάζουμε σε μια λεκάνη εκχύλισμα βοτάνων, προσθέτουμε το ανάλογο νερό και πλένουμε το σημείο που μας ενδιαφέρει.
Ατμοθεραπεία
Ατμοθεραπεία είναι η μέθοδος όπου βάζουμε το ή τα βότανα σε μια κατσαρόλα με λίγο νερό, σε σιγανή φωτιά, κι όταν ζεσταθεί κι αρχίσει να βγάζει ατμούς, βάζουμε το κεφάλι μας (ή όποιο άλλο μέλος μας πονάει) από πάνω, σκεπασμένο με μια πετσέτα, για 3′ – 5′ αν αντέχουμε και κάνουμε εισπνοές.
Κρέμα
Κρέμα είναι μία λιπαρή ουσία απορροφάτε από το δέρμα καταπραΰνοντας και δροσίζοντας το δέρμα. Έχει σαν βάση το λάδι και το νερό ή το λίπος και το νερό σε γαλάκτωμα.
Η προσθήκη των βοτάνων σε μορφή ελαίων ή αιθέριων ελαίων, εγχύματος ή αφεψήματος, χυμού ή σκόνης βοτάνου αποφέρει είτε θεραπευτική είτε καλλυντική κρέμα.
Αλοιφή
Αλοιφή μία λιπαρή ουσία βασισμένη σε κερί, λίπος, βαζελίνη ή φυτικά έλαια μέσα στην οποία προστίθενται τα βότανα σε μορφή ελαίων ή αιθέριων ελαίων, εγχύματος ή αφεψήματος, χυμού ή σκόνης. Σε αντίθεση με την κρέμα η αλοιφή απορροφάτε ελάχιστα έως καθόλου από το δέρμα με αποτέλεσμα.
Οι αλοιφές σχηματίζουν ένα λεπτό προστατευτικό στρώμα στο δέρμα, μεταφέροντας τα θεραπευτικά συστατικά που περιέχουν. Σε περιπτώσεις όπως τα σκασμένα χείλη ή τα βρεφικά εξανθήματα η επάλειψη με αλοιφή προσφέρει την απαραίτητη υγρασία που χρειάζεται η προσβληθείσα περιοχή.
Σου αρέσει αυτή τη δημοσίευση; Μοιράσου το με φίλους!
