Βοτανολογικό Γλωσσάρι
Ευρετήριο
Α
Αγγειοδιασταλτικό, το βότανο που διαστέλλει τη διάμετρο των αιμοφόρων αγγείων, με αποτέλεσμα να ρίχνει την αρτηριακή πίεση, να προστατεύει από θρομβώσεις και παράλληλα να αιματώνει καλύτερα τον εγκέφαλο. Συνίσταται σε άτομα που υποφέρουν από υψηλή πίεση και μπορούν να χρησιμοποιούν αγγειοδιασταλτικά βότανα.
Αγγειοσυσταλτικό, το βότανο που μειώνει τη διάμετρο των αιμοφόρων αγγείων. Συνίσταται σε άτομα για την αντιμετώπιση της φλεβίτιδας, των κιρσούς, για σπασμένα αγγεία, για οιδήματα και πόνους στα κάτω άκρα.
Αιθέρια έλαια, είναι πτητικά έλαια που εξάγονται από τα φυτά με απόσταξη με ατμό. Περιέχουν μείγμα ενεργών συστατικών και είναι πολύ αρωματικά.
Αιματώδης, που είναι αισιόδοξος, εξωστρεφής και πολυλογάς, κατά τον Ιπποκράτη είναι ένας από τους τέσσερις τύπους σημαντικών όψεων της ιδιοσυγκρασίας του ανθρώπου.
Αιμολυτικό, συμβάλει στη μείωση των ερυθρών αιμοσφαιρίων, με αποτέλεσμα να λειτουργεί ως φυσικό αντιπηκτικό, αιμολυτικά βότανα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο με συμβουλή και παρακολούθηση γιατρού.
Αλκαλική ουσία, αυξάνει την αλκαλικότητα του προϊόντος για να βοηθήσει στη διάλυση – απομάκρυνση των ρύπων κατά τον καθαρισμό.
Αλκαλοειδή, είναι κατηγορία οργανικών ενώσεων που απαντούν στη φύση. Τα κύρια δομικά στοιχεία τους είναι άτομα άνθρακα, οξυγόνου και αζώτου. Εντοπίζονται σε φυτά, βακτήρια, μύκητες και ζώα. Παρουσιάζουν ενδιαφέρον κυρίως λόγω του πλήθους των φαρμακολογικών τους δράσεων όπως αναλγητική, αντιβακτηριακή. Στην Ιατρική, τα αλκαλοειδή ταξινομούνται ανάλογα με τη φυσιολογική τους δράση σε: δηλητήρια αλκαλοειδή, ναρκωτικά, αναλγητικά, καρδιοτονωτικά, διεγερτικά αναπνευστικού, αγγειοσυσταλτικά, τοπικά αναισθητικά, μυοχαλαρωτικά και ψυχεδελικά.
Αμινοξέα, αποτελούν τα βασικά δομικά στοιχεία των πρωτεϊνών. Διακρίνονται σε «μη απαραίτητα αμινοξέα», κατηγορία των αμινοξέων τα οποία ο ίδιος ο ανθρώπινος οργανισμός μπορεί να συνθέσει και σε «απαραίτητα αμινοξέα» ή αλλιώς «βασικά αμινοξέα», που λαμβάνει άνθρωπος μέσω της διατροφής.
Αναλγητικό, ανακουφίζει τον πόνο ή εξάλειφη τον πόνο, δρουν με διάφορους τρόπους στο περιφερικό και στο κεντρικό νευρικό σύστημα.
Ανθελμινθικό, φάρμακο εναντίον των σκουληκιών, εντερικών παράσιτων, σκωληκοκτόνο. Έλμινθες ή αλλιώς λεβίθες, οξύουροι, ασκαρίδες, τοξόκαρα, τριχινέλλα, αγκυλόστομα, εχινόκοκκος, ταινίες οι οποίοι είναι σκώληκες παρασιτούν στον εντερικό σωλήνα του ανθρώπου έχουν την ιδιομορφία να μην αποβάλλονται με ένα απλό καθαρτικό αλλά να χρειάζεται προηγουμένως να εξασθενήσουν πλήρως, να εξοντωθούν, να αποσπαστούν εν συνεχεία από τα εντερικά τοιχώματα και να αποβληθούν από τον οργανισμό με τα κατάλληλα ανθελμινθικά βότανα. Από τα ανθελμινθικά βότανα άλλα σκοτώνουν τα παράσιτα ενώ άλλα βοηθούν το σώμα να τα αποβάλλει όντας πιά νεκρά.
Αντιαφριστικό, αποτρέπει το σχηματισμό υπερβολικού αφρού κατά τη χρήση του προϊόντος.
Αντιβηχικό, αναστέλλει το αντανακλαστικό του βήχα και έτσι σταματά βοηθά να σταματήσει ο βήχας.
Αντιβιοτικό, καταστρέφει ή αναστέλλει την αύξηση των μικροοργανισμών, χρησιμοποιούνται στην θεραπεία λοιμώξεων που προκαλούνται από μικρόβια. Ένα από τα ισχυρότερα αντιβιοτικά ελληνικά βότανα είναι η ρίγανη.
Αντιϊδρωτικό, περιορίζει την παραγωγή των υγρών που περιέχουν νερό συμπεριλαμβανομένου και του ιδρώτα.
Αντισηπτικό, είναι αντιμικροβιακή ουσία, η οποία ρίχνεται σε έναν ζωντανό ιστό/δέρμα για να μειώσει την πιθανότητα εμφάνισης λοίμωξης ή σήψης. Γενικά το αντισηπτικό διαφέρει από το αντιβιοτικό, το οποίο έχει την ικανότητα να εξουδετερώσει με ασφάλεια τα βακτήρια μέσα στο σώμα. Επίσης το αντισηπτικό διαφέρει από το απολυμαντικό, το οποίο καταστρέφει τους μικροοργανισμούς που βρίσκονται σε άβια αντικείμενα
Αντιισταμινικό, ιδιότητα βοτάνου για την πρόληψη ή για τη θεραπεία των αλλεργικών εκδηλώσεων, που καταπολεμά την ισταμίνη.
Αντιμικροβιακό, καταστρέφει τους μικροοργανισμούς.
Αντιοξειδωτικό, βοηθά στο να προλαμβάνεται η αντίδραση του προϊόντος με το οξυγόνο, που μπορεί να προκαλέσει αλλοίωση του προϊόντος.
Αντιπιτυριδική ουσία, βοηθάει στην ανακούφιση και τον έλεγχο των συμπτωμάτων της πιτυρίδας.
Αντιπηκτικό, εμποδίζει τη δημιουργία θρόμβου εμποδίζοντας την πήξη του αίματος.
Αντιπυρετικό, μειώνει τον πυρετό.
Αντιρρευματικό, τα βότανα που ανακουφίζουν από ρευματισμούς συνήθως είναι κατάλληλα και για γενικότερους πόνους αρθρώσεων και οστών. Τα αντιρρευματικά βότανα αντιμετωπίζουν πόνους ως φυσικά αναλγητικά και προστατεύουν από εκφυλιστικές ασθένειες των αρθρώσεων.
Αντισκορβουτικό, η υψηλή περιεκτικότητα ενός φυτού ή καρπού σε βιταμίνη c προσφέρει προστασία από ασθένειες που προκαλούνται από έλλειψη αυτής, όπως είναι το σκορβούτο. Τα εσπεριδοειδή και τα μούρα φημίζονται για την περιεκτικότητα τους σε βιταμίνη C.
Αντισμηγματογόνο, βοηθάει στον έλεγχο της παραγωγής σμήγματος.
Αντισπασμωδικό, ηρεμεί εσωτερικά τον οργανισμό από σπασμούς. Παραδείγματα σπασμών οργάνων, είναι ο νευρικός βήχας, που προκαλείται από σπασμούς των βρόγχων, οι κολικοί των εντέρων ή οι κράμπες στο στομάχι. Βότανα με αντισπασμωδική δράση είναι ιδιαίτερα ευεργετικά σε αυτές τις περιπτώσεις. Εξωτερικά για κράμπες και σπασμούς πονεμένων μυών.
Αντισυσσωματική ουσία, αποτρέπει το σχηματισμό σβώλων στο προϊόν.
Αντιφλεγμονώδες, είναι το βότανο το οποίο αποτρέπει τη δημιουργία φλεγμονής και συντελεί στην θεραπεία της. Ανάλογα αν η χρήση είναι εσωτερική ή εξωτερική, προστατεύει από φλεγμονές επιδερμικές ή εσωτερικές.
Απορροφητικό, βοηθάει στην απορρόφηση υγρών όπως νερό ή λάδι.
Αποσκληρυντικό, μειώνει τη σκληρότητα του νερού και κάνει πιο αποτελεσματικά τα καθαριστικά προϊόντα.
Αποσμητική ουσία, βοηθάει στη μείωση ή την κάλυψη της κακοσμίας του σώματος.
Αραιωτικό, αραιώνει στερεά ή υγρά υλικά επιτρέποντας την ακριβέστερη δοσολογία τους.
Αποχρεμπτικό, συντελεί στην απόχρεμψη, την εξαγωγή φλεγμάτων από τον αναπνευστικό σύστημα. Τα βλεννολυτικά και αποχρεμπτικά βότανα βοηθούν στη διάλυση της βλέννας που συσσωρεύεται στους βρόγχους και στην αποβολή αυτής με φυσικό τρόπο.
Άσθμα (Asthma), είναι μια κοινή χρόνια φλεγμονώδης πάθηση των αεραγωγών που χαρακτηρίζεται από διάφορα επαναλαμβανόμενα συμπτώματα, μεταβλητή στένωση των αεραγωγών και βρογχόσπασμο. Στα συνήθη συμπτώματα περιλαμβάνονται: συριγμός, βήχας, αίσθημα σύσφιξης στο θώρακα και δύσπνοια.
Αφέψημα (Decoction), ρόφημα που γίνεται με το βράσιμο φυτού μέσα σε νερό για 5 έως 20 λεπτά.
Αφήσο, ανακουφίζει το μετεωρισμό του πεπτικού κολικού και τις γαστρικές ενοχλήσεις βοηθώντας στην αποβολή αερίων.
Αφλατοξίνες (aflatoxins), είναι ισχυρότατα τοξικές και καρκινογόνες ουσίες που παράγονται από μύκητες (μούχλα), που αναπτύσσονται κυρίως σε ξηρά φρούτα, ξηρούς καρπούς, σιτηρά, μπαχαρικά, κατά την αποθήκευση τους, όταν υπάρξουν κατάλληλες συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας. Επίσης μπορεί να εμφανισθούν στο γάλα ζώων και στα παράγογα προϊόντα (π.χ. τυρί) που έχουν τραφεί με ζωοτροφές (καλαμπόκι κ.λπ.), στα οποία είχαν αναπτυχθεί μύκητες (ευρωτίαση, μούχλα).
Β
β-γλυκάνες, είναι πολυσακχαρίδια που βρίσκονται σε ορισμένα δημητριακά και κυρίως στο κριθάρι, τη βρώμη, το σιτάρι, την σίκαλη και το ρύζι. Έχουν πολλές θετικές επιδράσεις στην υγεία μας: ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα και χρησιμοποιούνται σε θεραπείες ενάντια στον καρκίνο, επιβραδύνουν την απορρόφηση των υδατανθράκων μειώνοντας έτσι τις διακυμάνσεις στο σάκχαρο του αίματος που παρατηρούνται μετά από ένα γεύμα, βοηθούν στη διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων της χοληστερόλης στο αίμα.
Βακτηριακή κολπίτιδα είναι ένας μικροσκοπικός οργανισμός που συνήθως ζει στον κόλπο χωρίς να προκαλεί συμπτώματα. Μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως γκριζόλευκο έκκριμα με δυσάρεστη οσμή ιχθύος, φαγούρα και τσούξιμο κατ΄πα την ούρηση.
Βάμμα, είναι η διαδικασία εμβάπτισης βοτάνων σε αλκοολούχο διάλυμα, συνήθως καθαρό οινόπνευμα, για μία περίοδο 4-6 εβδομάδων. Τα ενεργά συστατικά του βοτάνου διαλύονται και δημιουργείται το βάμμα, που διατηρεί όλα ενεργά συστατικά του βοτάνου.
Βλεννογόνος, μια βλεννογόνος μεμβράνη (καλούμενη απλά και βλεννογόνος) είναι στιβάδα ιστού, η οποία επενδύει τα κοίλα όργανα και τις κοιλότητες του σώματος που επικοινωνούν με το περιβάλλον. Αποτελείται από μια επιθηλιακή στιβάδα σε μία βασική μεμβράνη και μια στιβάδα συνδετικού ιστού. Ο ιστός που επενδύει τον πεπτικό σωλήνα περιέχει επίσης ένα στρώμα λείων μυών που λέγεται μυϊκή στοιβάδα του βλεννογόνου. Ο τύπος του επιθηλίου, το πάχος και η παρουσία ή η απουσία αδένων ποικίλλουν ανάλογα με τη λειτουργία και την εντόπιση του βλεννογόνου. Ο βλεννογόνος καλύπτει το εσωτερικό των ρινικών κοιλότήτων και παράγει την βλέννα.
Βλεννολυτικό, βλέπε αποχρεμπτικό.
Βυρσοδεψία, είναι η διαδικασία της επεξεργασίας του δέρματος των ζώων με στόχο την παραγωγή επεξεργασμένου δέρματος με αυξημένη ανθεκτικότητα και πιθανότατα χρώμα, κατάλληλο για την κατασκευή ειδών ένδυσης, υπόδησης, κλπ.
Γ
Γαλακτωματοποιητής, βοηθάει δύο ή περισσότερα υγρά που συνήθως δεν αναμειγνύονται να σχηματίσουν ένα διάλυμα που συχνά αναφέρεται ως γαλάκτωμα.
Γαστρεντερικές Διαταραχές (Γastrointestinal disorders), είναι διαταραχές του πεπτικού συστήματος, o όρος περιλαμβάνει μια ποικιλία διαταραχών του εντέρου. Τυπικά συμπτώματα είναι ο πόνος και η δυσφορία στην κοιλιά, καθώς και το αίσθημα του φουσκώματος. Χαρακτηριστικό της διαταραχής αυτής είναι η εναλλαγή της δυσκοιλιότητας µε διάρροια
Γλίσχρασμα, ουσία η οποία προορίζεται για να προστατεύει τους βλεννογόνους, του ανθρώπινου οργανισμού από τους ερεθισμούς και τις φλεγμονές. Αποτελείται από σάκχαρα τα οποία όταν έρθουν σε επαφή με το νερό παράγουν μια κολλώδη ουσία σαν ζελατίνα. Με αυτό τον τρόπο ασκούν μια προστατευτική και καταπραϋντική δράση στους βλεννογόνους του πεπτικού συστήματος, του λαιμού, των πνευμόνων, αλλά και του ουροποιητικού. Χαλαρώνουν την εσωτερική επένδυση του εντέρου προκαλώντας μια λειτουργία ανακλαστική ακόμα και στα νεύρα της σπονδυλικής στήλης.
Γλυκαντικό, δίνει γλυκιά γεύση στα προϊόντα.
Γονόρροια είναι βακτηριακό νόσημα που μεταδίδεται με την ερωτική επαφή. Οι κολπικές εκκρίσεις μπορεί να είναι υπόλευκες, πράσινες ή καφετί.
Δ
Δερματίτιδα, ο χυμός αυτού του φυτού περιέχει κρυστάλλους οξαλικού. Αυτοί οι κρύσταλλοι σε σχήμα βελόνας μπορούν να ερεθίσουν το δέρμα προκαλώντας δερματικό εξάνθημα ή ερεθισμό. Πλύνετε την πληγείσα περιοχή του δέρματος με σαπούνι και νερό το συντομότερο δυνατόν μετά την επαφή. Τα εξανθήματα μπορεί να είναι πολύ σοβαρά και επώδυνα. Καλέστε το κέντρο δηλητηριάσεων ή το γιατρό σας εάν εμφανιστούν συμπτώματα μετά την επαφή με τα φυτά.
Διαθρεπτικά τρόφιμα (nutritious foods), χαρακτηρίζονται τρόφιμα που παρέχουν επαρκείς ποσότητες μικροθρεπτικών συστατικών (βιταμινών, μετάλλων, κ.άλ.) σε σχέση με τις θερμίδες που αποδίδουν. Περιλαμβάνουν τρόφιμα από όλες τις ομάδες τροφίμων, κυρίως όμως φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής άλεσης, τρόφιμα με χαμηλά λιπαρά και χωρίς πρόσθετα σάκχαρα.
Διαλυτοποιητής, βοηθάει ένα συστατικό να διαλυθεί καλύτερα στο προϊόν.
Διαλύτης, διαλύει άλλες ουσίες ή συστατικά.
Διεγερτικό βότανο, είναι αυτό που διεγείρει και αυξάνει τη μυϊκή, τη νευρική ή τη σεξουαλική δραστηριότητα.
Διεγερτικό της κυκλοφορίας, αυξάνει τη ροή του αίματος.
Διεγερτικό του ανοσοποιητικού, ενισχύει και αυξάνει τον ανοσοποιητικό μηχανισμό του σώματος.
Διογκωτικό υπακτικό, αυξάνει τον όγκο των κοπράνων παράγοντας μεγαλύτερα και μαλακότερα κόπρανα.
Διουρητικό, ενθαρρύνει την αποβολή ούρων. Συμβάλει με αυτό τον τρόπο στην αποτοξίνωση του οργανισμού, την προστασία από πέτρες στα νεφρά και την αποβολή αυτών, στην κατακράτηση υγρών και την υγιή λειτουργία του ουροποιητικού συστήματος. Ιδανικό βότανο για αυτή τη χρήση είναι το ταραξάκο.
Δροσιστική ουσία, παρέχει μια αίσθηση δροσιάς και φρεσκάδας.
Ε
Έγχυμα (Infusion), ρόφημα που παρασκευάσουμε ρίχνοντας βραστό νερό πάνω στο βότανο και το σκεπάζουμε καλά ώστε να μην χάσουμε τα πτητικά αιθέρια έλαια. Το αφήνουμε σκεπασμένο για 5 – 15 λεπτά να βγάλει τις δραστικές ουσίες. Κατόπιν το φιλτράρουμε.
Εμμηναγωγό (Emmenagogue), έχει τη δυνατότητα, χωρίς να έχει προηγηθεί ωορρηξία, να προκαλέσει αιμορραγία, όταν δεν έχει εμφανιστεί κανονική έμμηνη ρύση.
Ελεύθερα σάκχαρα, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας είναι οι μονοσακχαρίτες (όπως η γλυκόζη και η φρουκτόζη) και οι δισακχαρίτες (όπως η σακχαρόζη ή η λευκή απλή ζάχαρη) που προστίθενται στα τρόφιμα και ποτά από τον κατασκευαστή, τον μάγειρα ή τον καταναλωτή, καθώς και τα σάκχαρα που υπάρχουν φυσικά στο μέλι, τα σιρόπια, τους φυσικούς και συμπυκνωμένους χυμούς φρούτων. Είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να ξεχωρίζει τα φυσικά σάκχαρα που υπάρχουν στα επεξεργασμένα προϊόντα όπως το μη αποφλοιωμένο ρύζι, τα φρούτα και τα σάκχαρα (ή τους υδατάνθρακες) που είναι επεξεργασμένα ως ένα βαθμό από τον άνθρωπο, ή ακόμη και από τα ζώα, όπως στην περίπτωση του μελιού.
Ελμινθίαση, επίσης γνωστή ως λοίμωξη από σκώληκες, είναι οποιαδήποτε μακροπαρασιτική ασθένεια ανθρώπων και ζώων στα οποία ένα μέρος του σώματος είναι μολυσμένο με παρασιτικούς σκώληκες, γνωστοί με τον όρο έλμινθες. Υπάρχουν πολλά είδη αυτών των παρασίτων, τα οποία ταξινομούνται ευρέως σε κεστοειδείς σκώληκες, πλατύς και στρογγυλοί σκώληκες. Ζουν συχνά στη γαστρεντερική οδό των ξενιστών τους, αλλά μπορούν επίσης να εισχωρήσουν σε άλλα όργανα, όπου προκαλούν φυσιολογικές βλάβες.
Επινεφρίδιο (adrenal gland), είναι ένα ενδοκρινικό όργανο που αποτελείται από ένα “μυελό”, στο κεντρικό του τμήμα, που εκκρίνει αδρεναλίνη (συνώνυμη της επινεφρίνης) και νοραδρεναλίνη, (συνώνυμη της νορεπινεφρίνης), και ένα “φλοιό”, στο εξωτερικό του τμήμα ή ζώνη, που εκκρίνει ορμόνες τις λεγόμενες ορμόνες φλοιού επινεφριδίων. Τα δύο αυτά τμήματα φέρονται στα μεν θηλαστικά να συνδέονται στενά ενώ σε άλλα σπονδυλωτά να φέρονται χωριστά, όπως π.χ. στα ψάρια. Η δραστηριότητα του “μυελού” του επινεφριδίου ελέγχεται από το συμπαθητικό νευρικό σύστημα ενώ εκείνη του “φλοιού” από τη κορτικοτρόπο ορμόνη (ACTH) ή φλοιοεπινεφριδιοτρόπο ορμόνη που εκκρίνεται από την υπόφυση. Στα θηλαστικά υφίστανται δύο επινεφρίδια, πλην όμως υπάρχουν και σπονδυλωτά που έχουν περισσότερα από δύο. Στον άνθρωπο τα επινεφρίδια είναι δύο ενδοκρινείς αδένες που βρίσκονται στο οπισθοπεριτοναϊκό χώρο, στον άνω πόλο του σύστοιχου νεφρού και κάτω από το διάφραγμα. Όπως κάθε ενδοκρινής αδένας, εκκρίνει ορμόνες στην κυκλοφορία του αίματος.
Επουλωτικό, γιατρεύει επουλώνει και κλείνει τις πληγές πληγές.
Εμετικό, προκαλεί εμετό.
Εφιδρωτικό, συντελεί στην έκκριση ιδρώτα. Εφιδρωτικά βότανα συμβάλλουν στην αποτοξίνωση του οργανισμού και της επιδερμίδας και λειτουργούν ως φυσικά αντιπυρετικά.
Εξαχνωτικό, βλέπε Εφιδρωτικό
Ι
Ιδρωταγωγό, βλέπε Εφιδρωτικό
Ισταμίνη, είναι αζωτούχος οργανική ένωση που εμπλέκεται στην τοπική ανοσολογική απόκριση καθώς και στη ρύθμιση της λειτουργίας στα κοιλιακά σπλάχνα. Δρα, επίσης, ως νευροδιαβιβαστής. Η ισταμίνη ξεκινάει την φλεγμονώδη αντίδραση. Είναι ένας χημικός παράγων ο οποίος είναι υπεύθυνος για την υπεραιμία, φτάρνισμα και καταρροή της μύτης, φαινόμενα που απασχολούν ένα ασθενή με
αλλεργίες ή φλεγμονή.
Κ
Καθαρτικές ιδιότητες, ο χυμός μέρους αυτού του φυτού έχει καθαρτικές ιδιότητες. Tα καθαρτικά, ανάλογα με τον τρόπο δράσης τους, διακρίνονται κυρίως στα αυξάνοντα τον όγκο των κοπράνων, τα μαλακτικά, τα αλατούχα και ωσμωτικώς δρώντα και τα διεγείροντα την εντερική κινητικότητα.
Καμφερόλη (kaempferol), είναι ένα φυσικό φλαβονοειδές που έχει απομονωθεί από το τσάι, το μπρόκολο, το γκρέιπφρουτ, και άλλες φυτικές πηγές. Λειτουργεί στον οργανισμό μας ως αντιοξειδωτικό, μειώνοντας το οξειδωτικό στρές. Υπάρχουν μελέτες που υποστηρίζουν ότι μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο του καρκίνου, ενώ μελετάται και η χρήση του για την θεραπεία του καρκίνου.
Καθαρτικό, βότανο που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας
Κατασταλτικό, που κατευνάζει και ηρεμεί βραστό νευρικό σύστημα.
Καψαϊκίνη (capsaicin), είναι η δραστική ουσία της ξερής κόκκινης πιπεριάς (“τσίλι”) και μιας ποικιλίας πιπεριών, φυτών που ανήκουν στο γένος Capsicum (οικογένεια Solanaceae). Αν και είναι τελείως άοσμη, έχει ισχυρότατη καυστική γεύση και δρα κυρίως ως απωθητική-προστατευτική ουσία απέναντι στα φυτοφάγα ζώα. Η καψαϊκίνη είναι πρακτικά αδιάλυτη στο νερό, για αυτό και δεν βοηθάει να πιούμε νερό όταν έχουμε καεί από την πιπεριά. Αντίθετα, το νερό και ιδιαίτερα το κρύο φαίνεται ότι χειροτερεύει την κατάσταση αφού κλείνει τους στοματικούς πόρους, “σφραγίζοντας” μέσα την καψαϊκίνη. Η καυτερή γεύση μπορεί να απομακρυνθεί ταχύτερα με τη λήψη βουτυρωμένου ψωμιού, γιαουρτιού, κρέμας ή με κατανάλωση αλκοολούχων ποτών. Είναι φυσικό αναλγητικό, γνωστό στους ινδιάνους της Καραϊβικής.
Κερσετίνη, είναι ένα φλαβονοειδές αντιοξειδωτικό που απαντάται σε όλα σχεδόν τα τρόφιμα, και κατά κύριο λόγο στα κόκκινα κρεμμύδια, το μήλο, το τσάι, τα λάχανο και το κουνουπίδι.
Κινίνη Από τον φλοιό των δένδρων του είδους κιγχόνη η ερυθρόχυμος (Cinchona succirubra), το οποίο έγινε πρώτα γνωστό από τη Νότια Αμερική, λαμβάνονται πολλά αλκαλοειδή, εκ των οποίων το σημαντικότερο είναι η κινίνη, που επί πολλά χρόνια ήταν το μοναδικό φάρμακο για την ελονοσία. Η κινίνη, επειδή επιβραδύνει τη συχνότητα των καρδιακών παλμών, έχει αντικατασταθεί και σήμερα προτιμάται ένα ισομερές της, η κινιδίνη.
Κολικός, είναι ο σπασμωδικός πόνος στο έντερο, στη χοληδόχο κύστη η στο ουροποιητικό.
Κοιλιοκάκη (celiac disease), είναι μια αυτοάνοση διαταραχή του λεπτού εντέρου που εμφανίζεται σε γενετικά προδιατεθειμένα άτομα όλων των ηλικιών από τη μέση βρεφική ηλικία. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν χρόνια διάρροια, αδυναμία ανάπτυξης (σε παιδιά), και κόπωση.
Κουμαρίνη, είναι ένα δραστικό φυτικό συστατικό που ενθαρρύνει τη πήξη του αίματος.
Λ
Λειτουργικά τρόφιμα (functional foods ή neutraceuticals), χαρακτηρίζονται αυτά τα τρόφιμα που είναι εμπλουτισμένα (συνήθως με βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, ω-3 λιπαρά οξέα, στερόλες,προβιοτικά κλπ.) και έχουν συγκεκριμένες ευεργετικές επιδράσεις στον οργανισμό.
Λευκαντική ουσία δέρματος, βοηθά στη μείωση των σκούρων κηλίδων και την υπέρχρωση βελτιώνοντας την ομοιομορφία του χρώματος του δέρματος.
Λευκόρροια είναι η βλεννώδης ή βλεννοπυώδης έκκριση από το γυναικείο αιδοίο. Είναι λειτουργικό σύμπτωμα το οποίο παρατηρείται σε διάφορες παθήσεις του κόλπου, του τραχήλου, της μήτρας και σπανιότερα των σάλπιγγων. Είναι δυνατόν να οφείλεται σε φλεγμονή, όγκο ή διαταραχή ενδοκρινική, ή ακόμα σε έλλειψη καθαριότητας, καχεξία του οργανισμού κ.ά. Η πάθηση εμφανίζεται πολύ συχνά στις νέες κοπέλες και μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό και διαβρώσεις των εξωτερικών γεννητικών οργάνων. Ανάλογα με τα αίτια της πάθησης, η λ. θεραπεύεται με ενδοκολπικές πλύσεις με αντισηπτικό διάλυμα, καθαριότητα των γεννητικών οργάνων και διατροφική τόνωση του οργανισμού.
Μ
Μαλακτικό, μαλακώνει και καταπραϋνει φλεγμονώδεις εσωτερικές επειφάνεις ή εξωτερικές στο δέρμα.
Μελαγχολικός, που είναι θλιμμένος, προσεχτικός και αγχώδης, κατά τον Ιπποκράτη είναι ένας από τους τέσσερις τύπους σημαντικών όψεων της ιδιοσυγκρασίας του ανθρώπου.
Μετουσιωτική ουσία, αλλάζει τη γεύση των προϊόντων για την αποφυγή της κατάποσης. Συνήθως χρησιμοποιείται σε προϊόντα που περιέχουν αλκοόλη.
Μόσχευμα, είναι το τμήμα ενός φυτού που κόβεται και στη συνέχεια φυτεύεται σε κατάλληλο χώρο, σχηματίζει ρίζωμα και αναπτύσσεται σε πλήρες νέο φυτό. Το μόσχευμα, είναι ένα μέσο αγενούς πολλαπλασιασμού των φυτών. Το μόσχευμα μπορεί να είναι ρίζα, βλαστός ή οφθαλμός και σπάνια φύλλο. Συνήθως το πιο κοινό μόσχευμα είναι ο βλαστός.
Ν
Ναρκωτικό ουσία, που προκαλεί λήθαργο, μούδιασμα και παράλυση των νεύρων.
Νευραλγία, είναι ο πόνος σε κάποιο νεύρο.
Νευρίνη, είναι μια ουσία που επηρεάζει το νευρικό σύστημα.
Ξ
Ξίδι με βότανα, όταν τα βότανα τοποθετηθούν στο ξύδι το άρωμα και η γεύση τους μεταδίδονται σε αυτό.
Ο
Οικολογικό αποτύπωμα, εκφράζει το βαθμό κατανάλωσης των πόρων της γης σε εκτάρια παραγωγικής γης από τους ανθρώπους. Ουσιαστικά είναι ένας δείκτης που δείχνει το βαθμό-ρυθμό που οι άνθρωποι καταναλώνουν τους πόρους της γης. Εκφράζεται δε σε έκταση παραγωγικής γης η οποία χρειάζεται γι αυτό.
Ομοιοπαθητική, μέθοδος θεραπείας όπου χρησιμοποιούνται μικροσκοπικές ποσότητες ουσιών για να θεραπεύσουν ασθένειες που σε ένα υγιές άτομο θα προκαλούσαν τα συμπτώματα αυτής της ασθένειας.
Οξαλικά, ο χυμός αυτών των φυτών περιέχει κρυστάλλους οξαλικού. Αυτοί οι κρύσταλλοι σε σχήμα βελόνας μπορούν να ερεθίσουν το δέρμα προκαλώντας δερματικό εξάνθημα ή ερεθισμό, ερεθισμό στο στόμα, τη γλώσσα και το λαιμό, με αποτέλεσμα το πρήξιμο στο λαιμό, τη δυσκολία στην αναπνοή, ένα αίσθημα καύσου και αναστάτωση στο στομάχι.
Οξείδωση, η διαδικασία στο ανθρώπινο σώμα που συνδέεται με την καταστροφή των κυτταρικών μεμβρανών, καθώς επίσης και των πρωτεϊνών, των λιπιδίων και του DNA των κυττάρων. Κατά τον μεταβολισμό του οξυγόνου δημιουργούνται ελεύθερες ρίζες, δηλαδή χημικές ενώσεις που έχουν την τάση να «κλέψουν» ένα ηλεκτρόνιο από άλλες χημικές ενώσεις, προκαλώντας ζημιά. Το σώμα μας μπορεί να αντιμετωπίσει την παρουσία κάποιων ελευθέρων ριζών, όμως η υπερφόρτωση αυτού με ελεύθερες ρίζες συνδέεται με ασθένειες της καρδιάς, του ήπατος και καρκίνους. Η οξείδωση επιταχύνεται από το στρες, το κάπνισμα, την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, την υπεριώδη ακτινοβολία, την μόλυνση του περιβάλλοντος και άλλους παράγοντες.
Οξύτητα pH, είναι μια κλίμακα που μας δείχνει πόσο όξινο ή αλκαλικό είναι ένα τρόφιμο. Το μέτρο της ξεκινά από το 0-7 όπου είναι τα όξινα διαλύματα και από 7-14 τα βασικά όσο πιο κοντά στο 0 είναι η τιμή του τόσο πιο όξινο είναι ενώ όσο πιο κοντά στο 14 τόσο πιο αλκαλικό.
Π
Πικρό, διεγείρει την έκκριση πεπτικών υγρών και ενθαρρύνει την όρεξη.
Πολυακόρεστα Λιπαρά Οξέα ή PUFA’s, είναι λιπαρά οξέα με περισσότερους από έναν διπλούς δεσμούς, παράδειγμα τα ω 3 λιπαρά οξέα. Αυτοί οι διπλοί δεσμοί τα κάνουν πιο εύκαμπτα σε σχέση με τα κορεσμένα λιπαρά οξέα, που όπως είναι γνωστόν επιβλαβή για τον οργανισμό μας και ειδικά για τα αιμοφόρα αγγεία.
Πολυφαινόλες, χωρίς να είναι απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, δηλαδή δεν απαιτούνται από το ανθρώπινο σώμα για τη διατήρηση της ζωής, μπορούν να ασκήσουν ευεργετικές δράσεις. Έχουν αναγνωριστεί για τις αντιοξειδωτικές τους ιδιότητες. Τις βρίσκουμε στα φρούτα, τα λαχανικά, τους ξηρούς καρπούς και στους σπόρους, τα βότανα, προϊόντα κακάο (π.χ. μαύρη σοκολάτα), προϊόντα ολικής άλεσης, τσάι και καφέ, κόκκινο κρασί.
Πρεβιοτικά, είναι δυσαπορρόφητα συστατικά των τροφίμων που διεγείρουν την ανάπτυξη και την αύξηση της δραστηριότητας ενός ή ορισμένων ειδών βακτηρίων στο παχύ έντερο, βελτιώνοντας έτσι την υγεία του ανθρώπου-ξενιστή τους. Κυριότερα πρεβιοτικά είναι η ινουλίνη, οι γαλακτο-ολιγοσακχαρίτες (GOS) και οι φρουκτο-ολιγοσακχαρίτες (FOS). Το πρεβιοτικά διαφέρουν από τα προβιοτικά συστατικά, δεδομένου ότι δεν περιέχουν κανένα ζωντανό μικρόβιο αλλά βοηθούν την αύξησή τους. Τα πρεβιοτικά δε διασπώνται από τα ένζυμα της γαστρεντερικού συστήματος. Αντίθετα περνούν μέσω του άνω γαστρεντερικού συστήματος στην εντερική κοιλότητα, όπου χρησιμοποιούνται επιλεκτικά από τα ευεργετικά βακτήρια.
Πρόσθετο, προστίθεται σε ένα προϊόν για να βελτιώσει τη λειτουργικότητά του.
Ρ
Ρίζωμα, υπόγειος βολβός, κόνδυλος.
Ρυθμιστής pH, ρυθμίζει την ισορροπία οξύτητας/αλκαλικότητας των προϊόντων.
Ρυθμιστής ιξώδους, ρυθμίζει το ιξώδες του προϊόντος.
Ρυθμιστική ουσία, διατηρεί τη σωστή ισορροπία οξύτητας/αλκαλικότητας ενός προϊόντος.
Σ
Σαπωνίνες, είναι φυτοχημικά που βρίσκονται σε πολλά βότανα. Δεν ενεργούν άμεσα στον ανθρώπινο οργανισμό, αλλά έμμεσα μετέχοντας στην σύνθεση απαραίτητων χημικών ενώσεων. Μελέτες δείχνουν τα ευεργετικά οφέλη στα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα, στον καρκίνο, στην υγεία των οστών, και στην διέγερση του ανοσοποιητικού συστήματος. Ακόμα έχουν αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες.
Σπαμολυτικό, μειώνει τους μυϊκούς σπασμούς. Βλέπε και Αντισπασμωδικό
Σταθεροποιητής γαλακτώματος, αποτρέπει το διαχωρισμό των συστατικών ενός μείγματος αυξάνοντας τη διάρκεια ζωής του προϊόντος.
Στεροειδή, ομάδα χημικών ενώσεων π.χ. τεστοστερόνη, αδρεναλινη κ.α.
Στυπτικό, έχει την ικανότητα να ξηραίνει και να σφίγγει τους ιστούς. Μια στυπτική ουσία μπορεί να χρησιμοποιείται για τις αντισηπτικές της ιδιότητες. Η ακατάλληλη χρήση στυπτικού σαπουνιού ευθύνεται καμία φορά για την ξηρή επιδερμίδα. Συνήθης χρήση είναι για καταπολέμηση της διάρροιας, επιδρώντας συσφικτικά στο πεπτικό σύστημα.
Συντηρητικό, επιμηκύνει τη διάρκεια ζωής του προϊόντος στo ράφι, ακόμη και αφού ανοιχθεί, προστατεύοντάς το από βακτήρια, ζύμες και μύκητες.
Τ
Ταννίνες, είναι γνωστή ομάδα χημικών ουσιών που βρίσκονται στους καρπούς της βελανιδιάς, στο φλοιό της ακακίας, στο τσάι κ.α. Από χημική άποψη είναι ετεροζίτες που το άγλυκό τους είναι το διγαλλικό οξύ. Έχουν την ιδιότητα να εμποδίζουν τη σήψη των δερμάτων και χρησιμοποιούνται στη βυρσοδεψία, τη φαρμακευτική, την παρασκευή μελανιού κ.α.
Τερπένια, είναι οργανικές ενώσεις που συναντώνται σε μια μεγάλη ποικιλία φυτών και συμβάλλουν στην γεύση τους, στο άρωμά τους και στο χρώμα τους. Αυτές οι ουσίες είναι τα δομικά στοιχεία των αιθέριων ελαίων και χρησιμοποιούνται πολύ συχνά σε πρόσθετα τροφίμων, στην αρωματοποιία, καθώς και στην αρωματοθεραπεία. Ορισμένα τερπένια έχουν φαρμακευτικές και θεραπευτικές ιδιότητες και συμβάλλουν στην καταπολέμηση των βακτηρίων και των μυκήτων.
Τονωτικό ουσία, που θρέφει το σώμα.
Τοπική χρήση, είναι η εξωτερική χρήση του βοτάνου σε ένα σημείο του σώματος.
Τριχομονάδες μεταδίδεται με την σεξουαλική επαφή και προκαλούν φαγούρα, ερεθισμό, αίσθημα καύσου στον κόλπο, και αφρισμένο, δύσοσμο έκκριμα που διαφέρει σε χρώμα.
Τροφική αλλεργία ή τροφική υπερευαισθησία, είναι συνώνυμοι όροι και αφορούν μια ομάδα νοσημάτων που χαρακτηρίζονται από παθολογική ή υπερβολική ανοσολογική αντίδραση σε τροφικά αλλεργιογόνα (μη επικίνδυνα στοιχεία) με κατάληξη στην κλινική συμπτωματολογία. Οι περισσότερες τροφικές αλλεργίες οφείλονται σε πρωτεΐνες, αβλαβείς ουσίες, τις οποίες λαθεμένα ο οργανισμός αναγνωρίζει ως απειλή και αναπτύσσει μια διαδικασία εξαφάνισής τους (ανοσολογικός μηχανισμός). Η αλλεργία είναι δηλαδή μια «λαθεμένου τύπου ανοσοποίηση».
Υ
Υποκαλιαιμία, είναι η κατάσταση κατά την οποία, ένας ανθρώπινος οργανισμός, παρουσιάζει έλλειψη καλίου. Το κάλιο είναι ένα σημαντικό μέταλλο, απαραίτητο για την σωστή λειτουργία των κυττάρων και των ιστών. Τα χαμηλά επίπεδα καλίου προκαλούν συμπτώματα όπως μυϊκή αδυναμία, κούραση, μυϊκές κράμπες και καρδιακές διαταραχές. Τα περισσότερα τρόφιμα περιέχουν κάλιο με πρωτοπόρους τα φρούτα και τα πράσινα και φυλλώδη λαχανικά.
Υπακτικό, βοηθά τις κινήσεις του εντέρου.
Υπέρταση, είναι η υψηλή πίεση του αίματος.
Υπερτασικό, είναι το βότανο το οποίο αυξάνει την πίεση του αίματος.
Υπόταση, είναι η χαμηλή πίεση του αίματος.
Υποτασικό, το βότανο που μειώνει την πίεση.
Υπογλυκαιμικό, είναι η ιδιότητα ενός βοτάνου, να κατεβάζει την περιεκτικότητα του αίματος σε γλυκόζη. Άτομα με υψηλό δείκτη σακχάρου χρησιμοποιούν τα εν λόγω βότανα, πρέπει να χρησιμοποιούνται με συμβουλή γιατρού όταν κάνουμε κάποια θεραπεία παράλληλα.
Υψηλή τοξικότητα, Αυτά τα φυτά ενδέχεται να προκαλέσουν σοβαρή ασθένεια ή θάνατο. Σε περίπτωση κατάποσης, καλέστε αμέσως το κέντρο δηλητηριάσεων (210 7793777) ή τον γιατρό σας.
Φ
Φαινυλαλανίνη (Phe), αποτελεί ένα από τα α-αμινοξέα. Ο ρόλος της είναι να μετατρέπεται σε άλλα σπουδαία για τον οργανισμό αμινοξέα, όπως είναι η ντοπαμίνη, η νοραντοπαπίνη, η επινεφρίνη, η μελανίνη κ.ά. Χρησιμοποιείται επίσης από τον οργανισμό για τη δημιουργία του αμινοξέως με ονομασία τυροσίνη. Η φαινυλαλανίνη βρίσκεται στο γάλα των θηλαστικών, σε κάποιους σπόρους όπως του καρπουζιού και της κολοκύθας, στη σόγια, στο κρέας και σε κάποια ψάρια. Χρησιμοποιείται στην παραγωγή αναψυκτικών, ενώ πωλείται και ως ένα διατροφικό πρόσθετο για τα φημισμένα αναλγητικά και αντικαταθληπτικά αποτελέσματά της. Αν όμως, καταναλωθεί σε μεγάλες ποσότητες, μπορεί να βλάψει τον οργανισμό.
Φλαβονοειδή, είναι πολυφαινολικές ενώσεις, πολλές από τις οποίες είναι υπεύθυνες για το χρώμα των καρπών και των ανθέων. Είναι ευεργετικά για την υγεία λόγω των αντιοξειδωτικών, οι αντιθρομβωτικών και αντικαρκινικών ιδιοτήτων τους. Θα τα βρούμε στο κρεμμύδι, στα μούρα, στο μπρόκολο, στα μήλα, στις φράουλες, στα δημητριακά, στο κόκκινο κρασί, στο πράσινο και μαύρο τσάι, στα κόκκινα σταφύλια, στα χόρτα, στο λάχανο, στο κουνουπίδι, στο πορτοκάλι, στο λεμόνι και στη σοκολάτα. Τα φλαβονοειδή διακρίνονται σε επιμέρους ομάδες όπως τις ανθοκυανίνες, φλαβόνες, φλαβονόνες, διϋδροφλαβονόλες, χαλκόνες, φλαβονόλες, φλαβάνες, προανθοκυανιδίνες και τα ισοφλαβονοειδή.
Φλέγμα, παχύρρευστη ουσία που μοιάζει με τη μύξα και αποβάλλεται από το στόμα ως πτύελο· προέρχεται είτε από τους πνεύμονες είτε από τη ρινική κοιλότητα.
Φλεγματικός, που είναι ήρεμος, ήπιος και αργός, κατά τον Ιπποκράτη είναι ένας από τους τέσσερις τύπους σημαντικών όψεων της ιδιοσυγκρασίας του ανθρώπου.
Φουράνια, είναι οργανικές χημικές ενώσεις, τοξικές και πιθανώς καρκινογόνες για τον άνθρωπο. Έχουν εντοπιστεί στον καφέ, σε κονσερβοποιημένα και εμφιαλωμένα τρόφιμα. Φαίνεται πως προκύπτουν από τεχνικές θερμικής επεξεργασίας, όμως ο ακριβής τρόπος σχηματισμού τους στα τρόφιμα μας είναι ακόμη άγνωστος.
Φυτικές ουσίες, συστατικά από βότανα, ρίζες φυτών, λουλούδια, φρούτα, φύλλα ή σπόρους.
Φυτοπροστατευτικές ουσίες ή φυτοθρεπτικά συστατικά, είναι φυτικές θρεπτικές ουσίες που βρίσκονται στα φρούτα και τα λαχανικά και τα βοηθούν να αναπτυχθούν τα ίδια και να αυτο-προστατευτούν από τις κυτταρικές βλάβες και τις ασθένειες. Τα ζωηρά χρώματα των φρούτων και των λαχανικών συχνά οφείλονται σε αυτά τα θρεπτικά συστατικά φυτικής προέλευσης και έχουν εξελιχθεί για να βοηθήσουν να απορροφηθεί η επιβλαβής υπεριώδης ακτινοβολία από τον ήλιο. Τα αρωματικά συστατικά υπάρχουν για την προστασία των φυτών από βακτηριακές και ιογενείς μολύνσεις, ενώ ορισμένοι ενζυμικοί αναστολείς έχουν διαμορφωθεί για να καταπολεμούν τους τοξικούς ρυπαντές. Η κατανόηση του ρόλου που διαδραματίζουν αυτά τα φυτοθρεπτικά συστατικά στα φυτά δίνει μια ένδειξη για τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους.
Χ
Χαμηλή τοξικότητα, Η κατάποση αυτών των φυτών μπορεί να προκαλέσει δυσφορία όπως εμετό ή διάρροια. Σε περίπτωση κατάποσης, καλέστε το κέντρο δηλητηριάσεων (210 7793777) ή τον γιατρό σας.
Χλαμύδια μεταδίδεται και σεξουαλικά και προκαλεί συμπτώματα τόσο στους άντρες όσο και στις γυναίκες. Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε ουρολοίμωξη ή προβλήματα γονιμότητας αν δεν αντιμετωπιστεί θεραπευτικά. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν δύσοσμο έκκριμα, καθώς και πόνο κατά την ούρηση.
Χολερικός, που είναι θυμώδης, επιθετικός και δραστήριος, κατά τον Ιπποκράτη είναι ένας από τους τέσσερις τύπους σημαντικών όψεων της ιδιοσυγκρασίας του ανθρώπου.
Χολαγωγό, διεγείρει τη ροή της χολής, αυξάνει την έκκριση της χολής και συμβάλλει στην σωστή ηπατική λειτουργία.
Χολαγωγικό, βλέπε Χολαγωγό
Πηγη: Βότανα και τρόποι χρήσης, www.itrofi.gr, botanologio.com/herbs, www.unilever.gr, orchids-succulents.blogspot.com
Σου αρέσει αυτή τη δημοσίευση; Μοιράσου το με φίλους!