Fumaria officinalis Φουμαρία ή Καπνόχορτο

Το φυτό και βότανο Fumaria officinalis Φουμαρία ή Καπνόχορτο, είναι φυτό ιθαγενές σε περιοχές της Ευρώπης, της Βόρειας Αφρικής και της Ασίας. Στην Ελλάδα φύεται σε βραχώδη εδάφη, σε καλλιεργούμενους αγρούς, σε σκουπιδότοπους, σε άκρες δρόμων, σε κάμπους, σε σχισμές, ανάμεσα σε πλακόστρωτα και κενά των τοίχων, σε υψόμετρο έως τα 800 μέτρα. Βότανο που έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως στη λαϊκή ιατρική ως ευεργετικό για τα μάτια και για την αφαίρεση των κηλίδων από το δέρμα.

Επιστημονική ονομασία: Fumaria officinalis L. 1753

Ελληνική Ονομασία: Φουμαρία φαρμακευτική

Κοινές Ονομασίες: Καπνόχορτο, Καπνιά, Καπνίτης, Στάχτερη, Χιονίστρα, Μαγιασιλόχορτο, Ερηνάκι, Σπυρτάκι, Κορυδάλιον του Διοσκουρίδη

Ετυμολογία: Το όνομα του προέρχεται από το ρήμα φουμάρω και συνδέεται με τη μορφή του φυτού που θυμίζει καπνό που ανεβαίνει προς τα επάνω. Το officinalis σημαίνει φαρμακευτική.

Περιγραφή:

Η Φουμάρια είναι πόα ετήσια, της οικογένειας των Fumariaceae, με ύψος από 40-100 εκατοστά, με σταχτό-πράσινο βλαστό όρθιο, γωνιώδη, τριχωτό και περίπου ξυλώδη, που έρπει ή σπάνια αναρριχάται με την βοήθεια των μίσχων, ρίζα πασσαλώδη και αβαθής

Τα φύλλα του φυτού γλαυκοπράσινα, είναι δις ή τρις σύνθετα με επιμήκη τμήματα, έμμισχα και εναλλασόμενα, χωρίς ευδιάκριτα νεύρα.

Τα άνθη της φουμάριας είναι σωληνωτά, έχουν πορφυτό-ρόδινο χρώμα, μήκους 6-8 χιλιοστά, είναι διαταγμένα σε ταξιανθία βότρυ, μέχρι και 50 άνθη μαζί, περίοδος ανθοφορίας από το Απρίλιο μέχρι και τον Οκτώβριο.

Ο καρπός είναι ωοειδές ή σφαιρικό κεράτιο.

Συστατικά:

Η Φουμαρία περιέχει επτά αλκαλοειδή (μεταξύ των οποίων φουμαρίνη και προτοπίνη), πικρό στοιχείο, γλίσχρασμα, φουμαρικό οξύ, τανικό οξύ, κάλιο, μηλικό ασβέστιο, αμινοξέα και ρητίνη.

Το φρέσκο φυτό έχει χορτώδη οσμή και γεύση πικρή και δυσάρεστη, ενώ μετά από αποξήρανση η γεύση του είναι πιο πικρή και δυσάρεστη.

Θεραπευτικές και φαρμακευτικές ιδιότητες του Καπνόχορτου

Το Καπνόχορτο έχει διουρητικές, υπακτικές, μαλακτικές, ήπιες υπνωτικές και τονωτικές ιδιότητες.

Η φουμάρια χρησιμοποιήται για τη θεραπεία διάφορων δερματικών παθήσεων, όπως το έκζεμα, η ακμή, τις φακίδες, τις λειχήνες, διάφορες δερματίτιδες, εξανθήματα, καθώς επίσης και για τη θεραπεία της επιπεφυκίτιδας όπου χρησιμοποιείται υπό τη μορφή οφθαλμικών πλύσεων. Η δράση του μάλλον οφείλεται σε γενικό καθαρισμό του οργανισμού και γίνεται δια μέσου των νεφρών και του ήπατος.

Το φυτικό εκχύλισμα μπορεί να προκαλέσει αύξηση της περισταλτικότητας του εντέρου μέσω δράσης στις λείες μυϊκές ίνες και αύξηση της χολικής έκκρισης.

Έχει επίσης, αντιφλεγμονώδη και ηρεμιστική δράση.

Βοηθά στην ατονία των πεπτικών οργάνων και δρα κατά του ίκτερου, των σπλαχνικών εμφράξεων, σκορβούτου, χοιραδώσεως, ελεφαντιάσεως.

Σε φλεγμονές των γυναικείων οργάνων λαμβάνεται εσωτερικά αλλά και εξωτερικά, όπου γίνονται πλύσεις με το έγχυμα του φυτού.

Το έγχυμα των φύλλων είναι κατάλληλο για την πλύση της κρούστας που δημιουργείται στο κρανίων των νηπίων.

Στην ομοιοπαθητική χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις χρόνιας κνησμώδους δερματίτιδας με ηπατικές διαταραχές.

Στη λαϊκή ιατρική κάπνιζαν τα φύλλα του φυτού για να αντιμετωπίσουν προβλήματα στην περιοχή του κεφαλιού.

Οι χωρικοί γνώριζαν επίσης ότι η χρήση του σαν ζωοτροφή έκανε πολύ καλό στα ζώα τους.

Τα φύλλα τα κοπανούσαν και τα επέθεταν στα μάτια, όταν ήταν φλογισμένα από το απύριασμα (θειάφισμα).

Φουμάρια παρασκευή και δοσολογία

Ως εγχυμα για τα δερματικά προβλήματα, σε ένα φλιτζάνι με βραστό νερό, ρίχνουμε 1-2 κουταλάκια του γλυκού αποξηραμένο βότανο και αφήνουμε για 10-15 λεπτά, πίνουμε τουλάχιστον τρεις φορές την ημέρα.

Ως βάμμα 1-2 ml βάμματος τρεις φορές την ημέρα.

Ως αφέψημα σε 1 φλιτζάνι νερό, βάζουμε 1-2 κουταλάκια του γλυκού αποξηραμένους σπόρους και ρίζες του φυτού, βράζουμε σε χαμηλή φωτιά, για περίπου 10 λεπτά, σουρώνουμε και πίνουμε.

Ως κατάπλασμα σε μια κατσαρόλα βάζουμε νερό και αφήνουμε να βράσει. Πάνω στην κατσαρόλα τοποθετούμε ένα σουρωτήρι που περιέχει το βότανο. Μόλις το βότανο μαλακώσει, το τοποθετούμε σε καθαρή γάζα και το βάζουμε πάνω στην πάσχουσα περιοχή.

Αντενδείξεις:

Δεν πρέπει να υπερβαίνουμε τη συνιστώμενη δοσολογία γιατί στοιχεία που περιέχει (όπως η φουμαρίνη) μπορεί να προκαλέσουν τοξική αντίδραση. Υπερβολική δόση μπορεί να προκαλέσει παράλυση του κέντρου της αναπνοής. Πρέπει να αποφεύγεται από άτομα με κρίσεις επιληψίας και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού.

Πηγή: www.herb.gr, www.alternativenaturally.com, enallaktikidrasi.com/2016/03/foumaria-therapeutikes-draseis-kai-xriseis, Photo illustration