Abies cephalonica Κεφαλληνιακή ελάτη

Το Abies cephalonica Κεφαλληνιακή ελάτη είναι γενικά ένα όμορφο και αρκετά κομψό δέντρο και για αυτό φυτεύεται συχνά σε πάρκα και δενδροστοιχίες ως καλλωπιστικό.

Επιστημονική ονομασία: Abies cephalonica Loudon 1838

Συνώνυμα: Abies alba subsp. acutifolia (Turrill) Fukarek, Abies reginae-amaliae Heldr., Abies panachaica Heldr., Abies apollinis Link

Ελληνική ονομασία: Κεφαλληνιακή Ελάτη

Κοινή ονομασία: Ελληνική ελάτη, Έλατος, Greek fir

Ετυμολογία: Abies η λατινική λέξη για το έλατο και cephalonica από την Κεφαλληνία από όπου περιγράφτηκε. Το όνομα Abies cephalonica δόθηκε από τον Άγγλο Βοτανικό J.W. Loudon το 1838, όταν το διέκρινε ως διαφορετικό είδος ελάτης, στην Κεφαλονιά.

Περιγραφή, Βιότοπος:

ΗΚεφαλληνιακή ελάτη ανήκει στην οικογένεια Pinaceae και είναι δέντρο μεγάλο, μόνοικο, αειθαλή, κωνοφόρο, ευθυτενές που σπάνια διχάζεται, με κόμη στην αρχικά κωνική και αργότερα πυραμιδοειδή ύψους 15-30 μέτρα και με διαμέτρο ως 1,5 μέτρο.
Ο φλοιός του έχει γκρίζωπό χρώμα και όσο μεγαλώνει σχηματίζει ρηχές επιμήκεις σχισμές.

Οι ετήσιοι κλαδίσκοι είναι γυμνοί. Οι ωοειδείς οφθαλμοί είναι κωνικοί ή ωοειδείς με πολύ ρητίνη.

Τα φύλλα της κεφαλληνιακής ελάτης είναι ευθυτενείς βελόνες με μήκος 1,5-3 εκατοστά, στα κλαδιά που είναι στη σκιά φυτρώνουν σε δύο αντίθετες σειρές σαν χτένια, δίσειρες, ενώ στα κλαδιά της κορυφής φύονται σε σπειροειδή διάταξη ή κάμπτονται κατακόρυφα. Στην κορυφή η άκρη είναι έντονα οξεία έως ακιδωτή, η κάτω όψη έχει πιο ανοιχτόχρωμη και διακρίνονται δύο λευκές γραμμές. Ζουν 10-12 χρόνια και η ανανέωση γίνεται σταδιακά.

Η Κεφαλληνιακή ελάτη είναι φυτό μόνοικο, με άνθη μονογενή που αναπτύσσονται στους ετήσιους βλαστούς. Τα αρσενικά σε ιούλους που έχουν κόκκινο χρώμα, συνήθως στα χαμηλότερα κλαδιά, ενώ τα θηλυκά σε όρθιους κωνίσκους κιτρινοπράσινου χρώματος, στα μεσαία και υψηλότερα κλαδιά. Η άνθηση γίνεται από τον Μάιο έως και το Ιούνιο.

Τα κουκουνάρια, οι κώνοι της υβριδογενής ελάτης είναι κυλινδρικά, καστανό-κοκκινωπά, όρθια, με οξεία κορυφή, με πολύ ρητίνη, με μήκος 12-16 εκατοστά και πλάτος 4-5 εκ., με καλυπτήρια βράκτια τα οποία προεξέχουν. Ωριμάζουν τον Σεπτέμβριο-Οκτώβριο του ίδιου με την άνθηση χρόνου. Μετά την ωρίμανση διαλύονται και πέφτουν τα σπέρματα που είναι γωνιώδη, με μήκος έως 2 εκατοστά και φέρουν πτερύγιο.

Είναι ενδημικό της χώρας και μοναδικό στον κόσμο. Φύεται στο νησί της Κεφαλλονιάς όπου, λόγω γεωγραφικής απομόνωσης του νησιού, το είδος εκεί έχει παραμείνει αμιγές. Για αυτό το λόγο, το όνομα του δένδρου φέρει και το όνομα του νησιού.

Επίσης συναντάται στα βουνά της Νότιας και Κεντρικής Ελλάδας και σποραδικά μέχρι την ανατολική Ήπειρο, τον Όλυμπο και τον Άθωνα. Τη συναντάται σε υψόμετρα μεταξύ 650-2000 μέτρα αλλά σχηματίζει πυκνές συστάδες σε υψόμετρα μεταξύ 800-1.600 μέτρα, προτιμά τα γόνιμα βαθιά και υγρά εδάφη.

Το μέλι του έλατου, Μελισσοκομικό δέντρο:

Το μέλι από έλατο ανήκει στην κατηγόρια των μελιτωμάτων και συλλέγεται από κοκκοειδή & αφίδες που παρασιτούν στα Ελληνικά είδη και παράγουν μελιτώδεις εκκρίσεις εκμεταλλεύσιμες από τις μέλισσες.
Το μέλι αυτό είναι εξαιρετικής ποιότητας, ιδιαίτερα πυκνόρρευστο και δεν κρυσταλλώνει ποτέ λόγω του χαμηλού ποσοστού γλυκόζης. Είναι πλούσιο σε ιχνοστοιχεία (κάλιο, μαγνήσιο, φώσφορο, σίδηρο) και βοηθάει στην καλύτερη αφομοίωση των σακχάρων από τον ανθρώπινο οργανισμό.

Θεραπευτικές ιδιότητες:

Το μαστιχαδιενολικό οξύ που παράγεται από την κρεμεντίνα, χρησιμοποιείται ως αντιφλεγμονώδες, αντισηπτικό, αντισπασμωδικό, αποχρεμπτικό, κυτταροστατικά και δρα επουλωτικά.

Εσωτερικά λαμβάνεται για τη θεραπεία των χρόνιων βρογχικών λοιμώξεων, για λοιμώξεις του ουροποιητικού και νεφρικές μολύνσεις, για χολολιθιάσεις, ταινίας και σε ρευματισμούς.

Εξωτερικά βρίσκει ποικίλες θεραπευτικές εφαρμογές και όταν εφαρμόζεται τοπικά προκαλεί θερμότητα. Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της αρθρίτιδας, της ισχιαλγίας, της ψώρας και για τις ψείρες.
Έχει επίσης χρησιμοποιηθεί στη θεραπεία του καρκίνου αλλά και σε πολλές άλλες φαρμακευτικές χρήσεις, όπως τα αντηλιακά έλαια.

Η παρουσίαση των βοτάνων σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή και έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα.

Άλλες χρήσεις:

Η ρητίνη του δένδρου έχει φαρμακευτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται στην πρακτική ιατρική.
Έχει πολύ ανθεκτικό ξύλο και χρησιμοποιούνταν ευρέως για κατασκευή επίπλων, σε οικοδομικές και ναυπηγικές κατασκευές.

Καλλιέργεια, Πολλαπλασιασμός:

Είναι μεγάλο δέντρο κωνοφόρο, μπορεί να αναπτυχθεί σε ποικιλία πετρωμάτων και υπό σκιά, είναι δηλαδή σκιανθεκτικό είδος ελάτης και μπορεί να αντέξει δυσκολότερες συνθήκες, όπως η ανομβρία και αυξημένη θερμοκρασία εδάφους.

Ο πολλαπλασιαμός της γίνεται με σπόρους.

Πηγή: www.botany.gr, Κοράκης Γ. 2015. Δασική Βοτανική -Αυτοφυή Δέντρα και Θάμνοι της Ελλάδας. Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα και Βοηθήματα. 620 σελ., Map by Wikimedia Commons, Author NordNordWest, Date 20:07, 17 Ιουλίου 2013