Corylus avellana Φουντουκιά
Το Corylus avellana είναι είδος ιθαγενές της Δυτικής Ασίας και της Ευρώπης, στην χώρα μας απαντά ως αυτοφυές ή καλλιεργούμενο, για τους γευστικούς και θρεπτικούς καρπούς του. Το φουντούκι έχει στρογγυλό σχήμα με γωνίες και φέρει περίβλημα το οποίο βγαίνει εύκολα και σκληρό περικάρπιο. Στην Ελλάδα απαντούν ως αυτοφυή τρία είδη, από τα οποία γνωστότερο είναι η Κόρυλος η αβελλάνιος, η οποία καλλιεργείται κυρίως για τον πολύ εύγεστο καρπό της, τα λεπτοκάρυα ή φουντούκια. Θα τη συναντήσουμε σε πετρώδεις πλαγιές, σε ξέφωτα δασών, σε φράχτες, ειδικά σε πλαγιές λόφων, συχνά σε ασβεστολιθικά εδάφη, σε υψόμετρο μέχρι τα 1800 μέτρα.
Επιστημονική ονομασία: Corylus avellana L.
Συνώνυμα: Corylus pontica K. Koch
Ελληνική ονομασία: Κόρυλος η αβελλάνιος, Κόρυλος η αβελλάνα
Κοινή ονομασία: Αγριοφουντουκιά, Λεπτοκαρυά, Λεφτοκαρυά, Φουντουκιά, Ήμερη φουντουκιά, common hazel
Τα είδη φουντουκιάς, τα οποία απαντούν ως αυτοφυή στην Ελλάδα, είναι τα εξής :
- Corylus avellana – Κόρυλος η αβελλάνα, γνωστή και ως λεπτοκαρυά ή φουντουκιά, είναι μικρό δέντρο που δεν ξεπερνά σε ύψος τα 6 μέτρα, τα φύλλα της είναι στρογγυλά με μυτερές άκρες και ο καρπός της σκεπάζεται από ένα κυπελλοειδές περικάρπιο με οδοντωτά χείλη. Καλλιεργείται στην Ημαθία, Πέλλα, Δράμα και Καβάλα σε μικρή έκταση και η
- Corylus colurna – Κόρυλος η κολούρνα, η οποία είναι γνωστή και ως αγριοφουντουκιά, είναι αυτοφυής και βρίσκεται μεμονωμένα σε διάφορα δάση της χώρας. Οι καρποί της είναι γνωστοί ως φουντούκια Κωνσταντινούπολης.
Περιγραφή:
Η Φουντουκιά είναι ένας φυλλοβόλος θάμνος ή μικρό δένδρο της οικογένειας των Betulaceae, με ύψος από 2 έως 6 μέτρα, με κόμη πλατύκλαδη-θαμνώδες και φλοιός καστανός-γκριζωπός, λείος.
Τα φύλλα της έχουν σχήμα με ωοειδή-στρογγυλό, είναι οδοντωτά ή ελαφρώς έλλοβα και εναλλασσόμενα, τριχωτά, οξύληκτα, με καρδιοειδή βάση, με μικρούς μίσχους 5-25 χιλιοστά που φέρει αδενώδεις τρίχες, μήκος φύλλου 5-12 εκατοστά. Η άνω επιφάνεια είναι βαθυπράσινη και ελαφρώς χνουδωτή, ενώ η κάτω ωχροπράσινη, με τρίχωμα.
Τα άνθη είναι μονογενή και το φυτό μόνοικο. Τα αρσενικά άνθη σε μακριούς κρεμάμενους ιούλους, είναι ωχροκίτρινα και τα θήλυκά σε βραχείες, κωνοειδείς, ολιγανθείς ταξιανθίες. Περίοδος ανθοφορίας από το Φεβρουάριο έως και το Μάρτιο.
Ο καστανός καρπός είναι κάρυον, ωοειδές, καστανόχρωμο, ο οποίος περιβάλλεται από πράσινο, κύπελλο, μεμβρανώδες, με λοβούς λογχοειδής, ακανόνιστα οδοντωτούς, ιδίου μήκους ή λίγο μακρύτερο από το κάρυο, σχισμένο σχεδόν μέχρι το μέσο. Φέρει στο κάτω μέρος αδένες.
Η συγκομιδή γίνεται Σεπτέμβριο-Οκτώβριο
Εδωδιμότητα:
Το σπέρμα, το φουντούκι, είναι εδώδιμο, νόστιμο και περιέχει μεγάλη ποσότητα έλαιον (50-75 %).
Τα φουντούκια είναι θρεπτικά, πλούσια σε πρωτεΐνες και ανόργανα στοιχεία,
μεταλλικά στοιχεία όπως ασβέστιο, σίδηρος, φώσφορος, μαγγάνιο, χαλκός, ψευδάργυρος, κάλιο, νάτριο, σελήνιο. Περιέχουν βιταμίνες Α,Β και Ε, με υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη Β6, η οποία είναι απαραίτητη για την καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος.
Επίσης, περιέχουν λεύκωμα, υδατάνθρακες, λιπαρά οξέα, λινολεϊκό και ελαϊκό οξύ που είναι πολύ χρήσιμα για την ομαλή λειτουργία της καρδιάς.
Η υψηλή περιεκτικότητα σε φυλλικό οξύ, που είναι ιδιαιτέρα σημαντικό στην περίοδο της εγκυμοσύνης.
Τρώγονται κυρίως ψημένα και είναι από τους πολύ καλούς ξηρούς καρπούς. Χρησιμοποιούνται στη σοκολατοβιομηχανία, στη ζαχαροπλαστική και στην αρτοποιία όπου αλέθονται μαζί με σιτάρι για την παραγωγή ψωμιού.
Μπορούν επίσης να κκαθαριστουν και να χρησιμοποιηθούν ως φυτικό γάλα. Ένα κίτρινο βρώσιμο έλαιο λαμβάνεται από το σπόρο και χρησιμοποιείται σε σάλτσες σαλάτας, ψήσιμο κλπ.
Θεραπευτικές και φαρμακευτικές ιδιότητες
Τα φουντούκια εκτός από καλή διαιτητική πηγή πρόσληψης πρωτεϊνών, εμφανίζουν και τονωτικές ιδιότητες και έχουν ιδιαίτερη διατροφική αξία για τα παιδιά, τους αναιμικούς ασθενείς, τους ανοσοκατεσταλμένους, τους διαβητικούς και τις εγκυμονούσες.
Επίσης, είναι κατάλληλα για τους μαθητές καθώς ενισχύουν τη μνήμη και βοηθούν στον ύπνο, όσους υποφέρουν από αϋπνίες.
Το φυτό έχει επίσης, στυπτικές (ρίζα), αντιπυρετικές (φλοιός) και καθαρτικές (φύλλα) ιδιότητες, ενώ το αιθέριο έλαιο του λαμβάνεται για την αντιμετώπιση των ελμίνθων, του πονόδοντου, των ρευματισμών και της ισχυαλγίας.
Λόγω των αντιοξειδωτικών που περιέχει και των φυτικών ινών πιστεύεται ότι προστατεύει από τον καρκίνο του παχέος εντέρου, όταν γίνεται βεβαίως λελογισμένη κατανάλωση.
Το όνομα «κόρυλος» ετυμολογείται από την αρχαία ελληνική λέξη κόρυς (περικεφαλαία), καθώς ο καρπός του φουντουκιού όταν είναι φρέσκος περιβάλλεται από φλοιώδες περίβλημα κάνοντάς το να μοιάζει με στρατιωτικό κράνος.
Καλλιέργεια και Φροντίδα
Η φουντουκιά φαίνεται ότι καλλιεργήθηκε για πρώτη φορά στην περιοχή του Πόντου (Βόρεια Μικρά Ασία) πριν από τον 6ον αι. π. Χ. Αργότερα η καλλιέργεια του φυτού αυτού διαδόθηκε και στην Ελλάδα και από τους ΄Ελληνες αποίκους μεταφέρθηκε στην Νότιο Ιταλία.
Στην Ελλάδα η φουντουκιά καλλιεργείται σε διάφορες περιοχές, αλλά κυρίως στην Δράμα, Ξάνθη, Πιερία και το ΄Αγιον ΄Ορος.
Η φουντουκιά αναπτύσσεται σε εδάφη πλούσιο, βαθύ, γόνιμο καλά στραγγιζόμενο, δροσερο και χαλαρό, με ρΗ από 5,5 – 7,3. ΄Εχει ανάγκη από σκιά και από 4-5 ποτίσματα κατά την διάρκεια του Θέρους. Αναπτύσσεται σχετικά γρήγορα και προτιμά τα υγρά και δροσερά μέρη. Είναι απαιτητική σε εδαφική υγρασία ειδικά στα πρώτα στάδια
Η φουντουκιά είναι ανθεκτική σε χαμηλές θερμοκρασίες, ιδιαίτερα οι θαμνώδεις ποικιλίες. Οι ανοιξιάτικοι παγετοί μπορούν να βλάψουν τα άνθη της. Στο έδαφος δεν έχει ιδιαίτερες προτιμήσεις, ευδοκιμεί σε όλους τους τύπους εδαφών.
Η συγκομιδή γίνεται όταν τα φουντούκια παίρνουν χρώμα καστανό. Στη συνέχεια αφαιρούνται τα περιβλήματα τους και τοποθετούνται σε ειδικούς κλιβάνους για να ξηραθούν. Έπειτα, διοχετεύονται σε ειδικά μηχανήματα για το σπάσιμο του κελύφους, τους σπαστήρες φουντουκιών.
Ο πολλαπλασιασμός της φουντουκιάς
Ο πολλαπλασιασμός της φουντουκιάς γίνεται με παραφυάδες, καταβολάδες, με εμβολιασμό ή με μοσχεύματα.
Το κλάδεμα της φουντουκιάς
Κυπελλοειδές κλαδέματος στην περίπτωση των δέντρων και θαμνώδες στην περίπτωση των θάμνων.
Πηγή: www.rodiaki.gr/article/259392/korylos-h-abellanios-corylus-avellana, el.wikipedia.org/wiki, mediplantepirus.med.uoi.gr, pfaf.org/user/plant.aspx?latinname=Corylus+avellana, Photo illustration, Photo
Σου αρέσει αυτή τη δημοσίευση; Μοιράσου το με φίλους!
