Scandix pecten veneris Μυρώνι Χτένι Σκάντζίκι

Το Μεσογειακό Scandix pecten veneris Μυρώνι Χτένι Σκάντζίκι ήταν γνωστό στους αρχαίους Έλληνες. Ο Θεόφραστος το αναφέρει ως «Σκάνδικα», τον «κτένα της Αφροδίτης», λόγω του σχήματος που έχουν τα καρπίδια του φυτού (ομοιάζουν με χτένα).

Ο Διοσκουρίδης τον 1ο αιώνα μ.Χ. αναφέρει ότι το φυτό σκάνδιξ τρώγεται ωμό, αλλά και βραστό και βοηθά τις κενώσεις του εντέρου, κάνει καλό στο στομάχι και είναι διουρητικό. Συνιστούσε το αφέψημα του βοτάνου επειδή το θεωρούσε ωφέλιμο για το συκώτι, τα νεφρά και την ουροδόχο κύστη. Ο Πλίνιος στη Φυσική Ιστορία του αναφέρεται στις θεραπευτικές ιδιότητες του βοτάνου και υπογραμμίζει ότι είναι τονωτικό της σεξουαλικής ικανότητας, κυρίως σε ηλικιωμένους.

Λέγεται ότι οι μάγισσες το πρόσθεταν στα υλικά των μαγικών φίλτρων γιατί πίστευαν ότι επέτρεπε στους ανθρώπους να βλέπουν το μέλλον. Το σίγουρο είναι ότι χρησιμοποιείται στην μαγειρική λόγω του αρώματος και της ιδιαίτερης γεύσης του, δίνει ιδιαίτερη νοστιμιά στις πίτες, μπορεί να συνοδεύσει άριστα πιάτα με κρέας, με ψάρι, με όσπρια, προστίθεται σε σούπες, σαλάτες και ομελέτες.

Ελληνικές-Λαϊκές ονομασίες: Σκάντζίκι ή μυρώνι (αν και το γνήσιο Μυρώνι είναι το Anthriscus cerefolium L.) αλλά και σκάνδιξ, κτένιο της Αφροδίτης, τσιλιμονιδιά, αρχάτζικας, σκανδίκια, σκαντσίκα, μυριαλίδα. Γνωστό στους αρχαίους Έλληνες, ο Θεόφραστος το αναφέρει ως «Σκάνδικα», τον «κτένα της Αφροδίτης», λόγω του σχήματος που έχουν τα καρπίδια του φυτού (ομοιάζουν με χτένα) (26,156).

Κοινές ονομασίες: Κτενόχορτο της Αφροδίτης, Τσιλιμονιδιά, Αρχάτζικος, Σκάντζίκι, Σκανδίκια, Σκαντσίκα, Μυριαλίδα.

Αγγλική ονομασία: Shepherd’s-needle, Venus’ comb, Stork’s needle

Περιγραφή

Είναι μεσογειακό μονοετές ποώδες φυτό, της οικογένειας των Apiaceae ή Umbelliferae με βλαστούς όρθιους ή έρπων, γραμμωτούς, χνουδωτούς με ύψος έως 30 εκατοστά.

Έχει πολύ μικρά αντίθετα, οδοντωτά λεία φύλλα δις-τρις πτεροσχιδή με λοβούς γραμμοειδείς.

Τα άνθη του έχουν χρώμα λευκό, είναι μικρά με πέντε πέταλα, στην κορυφή ανθοφόρων βλαστών σε απλές, ομπρελοειδείς ταξιανθίες. Ανθίζει από Φεβρουάριο έως Απρίλιο.

Ο καρπός τους είναι ωοειδής, έχει μήκος 1-4 εκατοστά, με ράμφος που έχει ίσο μήκος με το τμήμα που περιέχει τους σπόρους. Φτάνει σε ύψος τα 5 έως 10 εκατοστά.

Εδωδιμότητα:

Το Μεσογειακό μυρώνι το συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους τόπους, σε άκρες μονοπατιών, σε θέσεις με ανθρωπογενή επιβάρυνση και συλλέγονται από το χειμώνα έως και την άνοιξη, τα φύλλα όταν ακόμη είναι μικρά και τρυφερά πριν την ανθοφορία.

Στην μαγειρική χρησιμοποιείται λόγω του αρώματος και της ιδιαίτερης γεύσης του και προσδίδει ιδιαίτερη νοστιμιά στις πίτες. Μπορεί να συνοδεύσει άριστα πιάτα με κρέας, με ψάρι, με όσπρια, προστίθεται σε σούπες, σαλάτες και ομελέτες, ενώ στην Κρήτη λαχανεύονται και τηγανιτά (6,26,156)

Είναι πολύ ευαίσθητο και διατηρείται στο ψυγείο δυο μέρες το πολύ. Αποξηραίνεται όμως εύκολα και μπορεί να συντηρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Φυτοχημική σύσταση-Οφέλη στην υγεία

Το S. pecten-veneris είναι πλούσιο σε μέταλλα, λιπαρά οξέα, ίνες, άλφα-τοκοφερόλη και φαινόλες. Το χόρτο περιέχει επαρκείς ποσότητες υγρασίας (81,31%), τέφρα (3,10%), πρωτεΐνες (3,82%), ολικά λιπίδια (0,63%), ακατέργαστες ίνες (3,82%), ολικά ζάκχαρα (0,76%), συνολικούς υδατάνθρακες ( 7,32%), ολικά κορεσμένα λιπαρά οξέα (31,83%), ολικά μονοακόρεστα λιπαρά οξέα (12,02) και ολικά πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (159).

Η σύνθεση των μεταλλικών αλάτων του που αναφέρεται σε ξηρό βάρος είναι νάτριο 662 mg/100 g, κάλιο 4450 mg/100 g, μαγνήσιο 228 mg/ 100g, ασβέστιο 2790 mg/100g σίδηρος 44,3mg/100g, χαλκός 1,71 mg/100g, ψευδάργυρος 2,15mg/100g, μαγνήσιο 5,67mg/100 g, νικέλιο 2,40mg/100g, χρώμιο 0,40 mg/100g και φωσφόρο 518mg/100g (159).

Σε μελέτες ερευνητών έχουν τεκμηριωθεί οι αντιφλεμονώδης ιδιότητες του φυτού (157) ενώ στην μελέτη των Guarino et al. (2008) διαπιστώθηκε ότι η ρίζα περιέχει μια πικρή ουσία που δίνει στο φυτό αντιφλογιστικές, στυπτικές και χωνευτικές ιδιότητες, οπότε το αφέψημα του φυτού χρησιμοποιήθηκε στη δυσπεψία, την γαστρεντερίτιδα, την κυστίτιδα, την νεφρίτιδα και την πυελίτιδα (158).

Θεραπευτικές ιδιότητες, Συνίσταται

Το μυρώνι, ήταν γνωστό στους αρχαίους Έλληνες. Ο Θεόφραστος το αναφέρει ως «Σκάνδικα», τον «κτένα της Αφροδίτης», λόγω του σχήματος που έχουν τα καρπίδια του φυτού. Λέγεται ότι οι μάγισσες το προσθέτανε στα υλικά των μαγικών φίλτρων γιατί πίστευαν ότι επέτρεπε στους ανθρώπους να βλέπουν το μέλλον.

Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιείται ο ζωμός του φυτού από τα αέρια μέρη.
Το μυρώνι δρα ως διουρητικό, αποχρεμπτικό και καθαρτικό. Το τσάι του θεωρείται διεγερτικό, αφροδισιακό και εμμηναγωγό, διευκολύνει την πέψη και ανακουφίζει από προβλήματα κυκλοφορικού και του ήπατος.

Υποστηρίζετε ότι είναι χρήσιμο στην ενίσχυση του πεπτικού συστήματος και για τη μείωση της υψηλής πίεσης του αίματος.

Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι υδατικά εκχυλίσματα ανθρίσκου εμφανίζουν αντιοξειδωτικές δράσεις και οι αντιφλεμονώδης ιδιότητες.

Η παρουσίαση των βοτάνων σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή και έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα.

Βιβλιογραφία

Μπαξεβάνης Νικόλαος (2021) Βρώσιμα άγρια χόρτα της Ελληνικής υπαίθρου – Ανασκόπηση στη φυτοχημική σύσταση και στη χρήση τους ως πηγή βιοδραστικών ουσιών της Μεσογειακής διατροφής, Πτυχιακή εργασία, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων
ΘΑΝΑΣΗΣ ΠΑΠΟΥΛΙΑΣ (2006). Τα άγρια φαγώσιμα χόρτα του βουνού και του κάμπου. Αθήνα: Εκδόσεις ΨΥΧΑΛΑΛΟΥ
ΚΟΥΤΣΟΣ Β. ΘΕΟΔΩΡΟΣ (2015). Λαχανικά από τον κήπο του Θεού, 463 βρώσιμα και 64 δηλητηριώδη αγριόχορτα. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ
K Stalińska , A Guzdek, M Rokicki, A Koj. 2005 Transcription factors as targets of the anti-inflammatory treatment, Journal of Physiology and Pharmacology 56, Suppl 1, 157-169
Carmine Guarino, Luciana De Simone and Simona Santoro 2008 Ethnobotanical Study of the Sannio Area, Campania, Southern Italy, Ethnobotany Research & Applications 6:255-317
Aglaia Liopa-Tsakalidi 2014 Scandix pecten-veneris L.: A wild green leafy vegetable, Australian Journal of Crop Science
en.wikipedia.org/wiki,
kentromeletisarxaiasthourias.wordpress.com,
Photography flickr.com, Author Don Loarie , Taken on April 5, 2015