Ruta graveolens Απήγανος

Σαν καρύκευμα χρησιμοποιούνται οι σπόροι του φυτού Ruta graveolens Απήγανος, σε σούπες, σάλτσες και σαλάτες. Οι βλαστοί του τοποθετούνται μέσα σε ξύδια και κρασί για δώσουν πικάντική γεύση.

Επιστημονική ονομασία: Ruta graveolens L.

Ελληνική ονομασία: Πήγανον το βαρύοσμον

Κοινές ονομασίες: Πήγανος, Ρούτα η βαρύοσμη, Σιδερόχορτο, Βρωμοπήγανος, Πεγάνι, Πηγάνι

Περιγραφή, Βιότοπος:

Είναι ένα ποώδες και πολυετές φυτό έως 80 εκατοστά ύψος, αυτοφυές, αειθαλείς, με βλαστούς ξυλώδη κοντά στη βάση και ποώδη στις άκρες, ελαφρά διακλαδισμένους, με κυανό-πράσινοχρώμα και με ρηχή ρίζα.

Τα φύλλα έχουν χρώμα πράσινο-γαλάζιο, κατ’ εναλλαγή, σύνθετα πτεροειδή, σαρκώδη, με άσπρο χνούδι και αναδύουν μια δυσάρεστη οσμή όταν τα τρίψουμε.

Ανθίζει στα μέσα του καλοκαιριού, με άνθη μικρά πρασινοκίτρινα, με πέντε πέταλα και στρογγυλές κάψες σπόρων, συχνά καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του φυτού.
Το συναντάμαι σε ξηρές και άγονες περιοχές, σε ηλιόλουστα μέρη, άγονα, βραχώδη, πτωχά εδάφη σε όλη τη χώρα. Συλλέγονται τα φύλλα πριν την άνθιση του και οι σπόροι.

Συστατικά:

Το αιθέριο έλαιο που παράγεται από το βότανο Ruta graveolens Απήγανος είναι πικρό και έχει οσμή που θυμίζει εσπεριδοειδή.

Περιέχει κυρίως πτητικά έλαια, φλαβονοειδή, αλκαλοειδή, ρουτίνη η οποία έχει παρόμοια δράση με τη βιταμίνη Ρ, πτητικά έλαια, μεθυλνονυλκετόνη, εστέρες, τερπένια, γλυκοσίδιο, κουμαρίνη και άλλα.

Οι ζωγράφοι πριν πιάσουν δουλεία έτρωγαν απήγανο για να καθαρίσει το μάτι και να ζωγραφίζουν καλύτερα.

Εδωδιμότητα:

Σαν καρύκευμα χρησιμοποιούνται οι σπόροι σε σούπες, σάλτσες και σαλάτες. Οι βλαστοί του τοποθετούνται μέσα σε ξύδια και κρασί για δώσουν πικάντική γεύση.

Επίσης:

Είναι εντομοαπωθητικό, διώχνει τους σκόρους, τις γάτες και κυρίως τις μύγες. Είναι το εθνικό φυτό της Λιθουανίας.

Θεραπευτικές ιδιότητες:

Είναι αντισπασμωδικό, εμμηναγωγό και αντιβηχικό, χρησιμοποιείται σε ψυχολογικές παθήσεις, υστερία, επιληψία, ιλίγγους, σε παιδικούς κολικούς, αμοιβάδες, καθαρίζει από τα παράσιτα των εντέρων, ψείρες, τσιμπούρια και γενικά όλα τα παράσιτα.

Το λάδι βοηθάει σε δερματολογικά προβλήματα, σε φλεβίτιδες, κιρσούς, αρθρίτιδες, στραμπουλήγματα και σε ρευματισμούς.
Κοπανισμένα φύλλα απήγανου και δάφνης χρησιμοποιούνται για τα πρησμένα αντρικά όργανα.

Τρόποι παρασκευής:

Ως έγχυμα ρίχνουμε 1-2 κουταλάκια ξηρό βότανο σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό μετά από 10-15 λεπτά σουρώνουμε και πίνουμε έως τρεις φορές την ημέρα.

Έχει μεγάλη ιστορία με αναφορές μα υπάρχουν στην Αγία γραφή, στα χειρόγραφα των αρχαίων Ελλήνων ενώ στην κινέζικη ιατρική το χρησιμοποιούσαν σαν αντίδοτο στα δαγκώματα από φίδια ή σε άλλα δηλητήρια.

Οι αρχαίοι Έλληνες το χρησιμοποιούσαν σαν αντιμαγικό φάρμακο γιατί τους θεράπευε όταν πάθαιναν νευρική δυσπεψία τρώγοντας μπροστά σε ξένους.

Αντενδείξεις:

Σε μεγάλες δόσεις είναι τοξικό, απαγορεύεται η χρήση κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης λειτουργεί ως εκτρωτικό, προκαλεί συσπάσεις στους μύες της μήτρας λειτουργώντας σαν αντισυλληπτικό, μειώνει τη γονιμότητα, τη κινητικότητα των σπερματοζωαρίων και τη σεξουαλική δραστηριότητα.

Σε επαφή με γυμνά χέρια μπορεί να προκαλέσει αλλεργικές αντιδράσεις.

Η παρουσίαση των βοτάνων σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή και έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα.

Καλλιέργεια, Πολλαπλασιασμός:

Καλλιεργείται σαν καλλωπιστικό προστατευτικό φυτό των κήπων και σε γλάστρες, θέλει ηλιοφάνεια, ζεστές και ξηρές περιοχές, γόνιμα ή μέτριας γονιμότητας εδάφη, με αρκετή υγρασία, καλά στραγγιζόμενα, με ΡΗ 6,6 – 8,5 είναι ανθεκτικό φυτό στην ξηρασία.

Πολλαπλασιάζεται με σπόρους ή με μοσχεύματα που είναι και το προτιμότερο την άνοιξη με ώριμα και το καλοκαίρι με ημιώριμα κλωνάρια, φυτεύονται σε αφράτο και κοπρισμένο χώμα σε γλάστρα και όταν πιάσουν τα μεταφυτεύουν στον κήπο.

Ο Απήγανος μοιάζει με το Μεσογειακό φρύγανο Ruta chalepensis.