Acer campestre Σφένδαμος πεδινός

Το Acer campestre Σφένδαμος πεδινός είναι ενδημικό, πολύ ανθεκτικό είδος στην ξηρασία και σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, αναπτύσσεται σε όλα τα εδάφη, ακόμα και στα άγονα αργιλώδη, ή ασβεστολιθικά. Αναπτύσσεται σε ηλιόλουστες θέσεις, σε όλα τα δάση της Ηπειρωτικής χώρας μέχρι τα 800 μέτρα το συναντάμε και σε αστικές περιοχές.

Η επιστημονική ονομασία του σφένδαμου οφείλεται στα χαρακτηριστικά φύλλα του με τρεις ή πέντε μυτερές.

Επιστημονική ονομασία: Acer campestre L. 1753.

Κοινές ονομασίες: Σφένδαμος, σφενδάμι, σφεντάμι, Field Maple, Hedge maple

Περιγραφή, Βιότοπος:

Μικρό φυλλοβόλο δένδρο, της οικογένειας των Aceraceae, με βραδείας ανάπτυξης με στρογγυλή, πλατύκλαδη κόμη, ύψους έως 15 μέτρα.

Σχηματίζει μικρά, τρίλοβα, ή πεντάλοβα πράσινα φύλλα, γυαλιστερά με μακρύ γαλακτούχο μίσχο. Τα άνθη του είναι πρασινωπά, χνουδωτά μπουκέτα.

Ο καρπός του σφένδαμου, έχει δυο φύλλα με δύο πυρήνες στο μέσο και μοιάζει με έντομο με δυο μεγάλα φτερά.

Ο κορμός φέρει ρόζους, εγκάρσιες λεπτές σχισμές και φέρει βαθύ ριζικό σύστημα.

Τα είδη του σφένδαμου

Τα είδη του σφένδαμου ξεπερνούν τα εκατό.

Ο πιο κοινός σφένδαμος είναι Σφένδαμος ο ψευδοπλάτανος Acer pseudoplatanus, που ευδοκιμεί στην Κεντρική Ευρώπη, στις βορινές ακτές της Μεσογείου και στον Καύκασο, σε δάση, απομονωμένος, σε γόνιμο έδαφος. Υπάρχει και στην Βόρειο Ελλάδα, και είναι περιζήτητο για την κατασκευή μουσικών οργάνων και επίπλων.

Ένα άλλο είδος σφένδαμου είναι Σφένδαμος ο πλατανοειδής ή νορβηγικός σφένδαμος Acer platanoides, μοιάζει με τον πλάτανο, αλλά το ξύλο του είναι ελαφρά κοκκινωπό και κατώτερης ποιότητας. Φύτεαι στα δάση της Βορείου Ευρώπης και της Βορείου Ασίας.

Ο Σφένδαμος ο σακχαρώδης Acer saccharum μοιάζει με τον νορβηγικό σφένδαμο, αλλά ευδοκιμεί μόνον στα δάση της Βορειοανατολικής Αμερικής. Ο σφένδαμος αυτός κατά την άνοιξη, πριν πέσουν τα φύλλα του, περιέχει υγρά πλούσια σε σάκχαρα. Τα υγρά αυτά συλλέγονται, όπως συλλέγεται και η ρητίνη των πεύκων, και βράζονται για να πυκνώσουν και να παραχθεί έτσι το σιρόπι από σφένδαμο – maple syrup.

Ο Σφένδαμος ο ελληνικός Acer sempervirens ευδοκιμεί κυρίως στην Κρήτη και για αυτό και στην κοινή αποκαλείται κρητικό σφενδάμι.

Μοιάζει πολύ ως προς τα χαρακτηριστικά με το σφενδάμι της Βορείου Ευρώπης Acer monspessulanum με τη διαφορά ότι έχει μικρότερο ύψος απο το βόρειο συγγενή του και πιό πράσινα φύλλα.

Σιρόπι από σφένδαμο – maple syrup

Ο σφένδαμος την άνοιξη και πριν πέσουν τα φύλλα του, περιέχει υγρά πλούσια σε σάκχαρα. Τα υγρά αυτά συλλέγονται, όπως συλλέγεται και η ρητίνη των πεύκων, και βράζονται για να πυκνώσουν και να παραχθεί έτσι το σιρόπι από σφένδαμο – maple syrup. Ο κορμός του δέντρου παρακολουθείται από ττις αρχές της άνοιξης, ο χυμός του ρέει καλύτερα σε ζεστές ηλιόλουστες ημέρες μετά από το παγετό. Η καλύτερη παραγωγή χυμού από το σφένταμο προέρχεται από περιοχές με ηπειρωτικό κλίμα και με ψυχρό χειμώνα

Ο χυμός περιέχει ορισμένη ποσότητα ζάχαρης και μπορεί είτε να χρησιμοποιηθεί ως ποτό είτε να συμπυκνωθεί σε ένα σιρόπι μετά από βρασμό.

Η συγκέντρωση της ζάχαρης είναι σημαντικά χαμηλότερη, είναι πολύ γλυκό και υψηλό σε περιεκτικότητα σουκρόζης, αλλά παρόλα αυτά πιο υγιεινό από τη ζάχαρη.

Το σιρόπι χρησιμοποιείται ως γλυκαντικό σε πολλά τρόφιμα.

Το σιρόπι του σφενδαμου έχει λιγότερες θερμίδες από τη σάχαρη και είναι πολύ πλούσιο σε μαγγάνιο, αλλά και ψευδάργυρο. Ο ψευδάργυρος και το μαγγάνιο είναι σημαντικοί σύμμαχοι του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Είναι αντιοξειδωτικό και προστατεύει την υγεία της καρδιάς. Είναι πλούσιο σε υδατάνθρακες, σάκχαρα, δυαλυτές και αδυάλυτες ίνες, βιταμίνες, αμινοξέα κ.α. Η ποιότητα του σιροπιού διαφέρει και διακρίνεται από το χρώμα και τη γεύση.

Χρήσεις του σφένδαμου

Ο σφένδαμος χρησιμοποιείται στην επιπλοποιία, σε οικοδομικές και αρχιτεκτονικές εφαρμογές, στην κατασκευή μουσικών οργάνων, ως διακοσμητικό φυτό (π.χ. μπονσάι) κ.α.

Το φύλλο του σφενδάμου αποτελεί το εθνικό σύμβολο του Καναδά και η αναπαράσταση του βρίσκεται στο κέντρο της σημαίας της χώρας.