Crocus sativus Κρόκος Σαφράνι Ζαφορά

Στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Στερεά, Αττική, Πελοπόννησο, Κρήτη και νησιά του Αιγαίου συναντάμαι το πρόγονο του Crocus sativus Κρόκος Σαφράνι Ζαφορά, τον Crocus cartwrightianus ή Κρόκος του Καρτράιτ. Έχει άνθος σε αποχρώσεις του λιλά και λευκού με μωβ ραβδώσεις , μεγάλα κόκκινα στίγματα και φύλλα που εμφανίζονται μαζί με την ανθοφορία και συνεχίζουν να υπάρχουν και το Χειμώνα.

Επιστημονική ονομασία: Crocus sativus L.

Συνώνυμα: Crocus autumnalis Sm. nom. illeg., Crocus officinalis (L.) Honck., Crocus orsinii Parl., Crocus pendulus Stokes, Crocus setifolius Stokes, Geanthus autumnalis Raf., Safran officinarum Medik.

Κοινές ονομασίες: Κρόκος ο εδώδιμος, Κρόκος ο ήμερος, Σαφράνα, Μαμελούκος

Περιγραφή, Βιότοπος:

Ο κρόκος είναι πολυετής βολβώδης πόα, με μεγάλο βολβό σφαιρικό, 2-3 cm, εσωτερικά υπόλευκος και σαρκώδης, εξωτερικά σκεπασμένος με γκρίζο-πράσινα λέπυρα (όπως το κρεμμύδι) και κιτρινωπές ινώδεις ρίζες, ο βλαστός του είναι κοντός και μεμβρανώδης, φτάνει σε ύψος τα 30 εκατοστά.

Τα φύλλα του είναι λεπτά, λογχοειδή, γραμμωτά, έως 60 cm, πράσινα 6-10 ανά βολβό και εμφανίζονται μαζί με τα άνθη και όλο το χειμώνα.

Ανθίζει τον Οκτώβριο τα άνθη του είναι μικροί αρωματικοί κρίνοι με 6 πέταλα, έως 3 άνθη ανά βολβό, έχουν χρώμα πορφυρό βιολετί, με 3 κίτρινους στήμονες και κόκκινα στίγματα.
Συλλέγονται το πρωί, τα στίγματα τα οποία χρησιμοποιούνται ως καρύκευμα σε φαγητά και σαλάτες δίνοντας έντονο κίτρινο χρώμα και χαρακτηριστική γλυκιά-καυτερή γεύση. Για ένα κιλό αποξηραμένη ουσία χρειάζονται 150.000 άνθη.

Προσοχή
Μοιάζει με το θανατηφόρο Κολχικό το Φθινοπωρινό – Colchicum Autumnale ή Γυμνή κυρία ή Φθινοπωρινός κρόκος των λειβαδιών.

Στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Στερεά, Αττική, Πελοπόννησο, Κρήτη και νησιά του Αιγαίου συναντάμαι το πρόγονο του Crocus sativus το Crocus cartwrightianus ή Κρόκος του Καρτράιτ. Έχει άνθος σε αποχρώσεις του λιλά και λευκού με μωβ ραβδώσεις , μεγάλα κόκκινα στίγματα και φύλλα που εμφανίζονται μαζί με την ανθοφορία και συνεχίζουν να υπάρχουν και το Χειμώνα.

Συστατικά:

Περιέχει βιταμίνη Α, B1, B2, B3, B6, C, σίδηρο, κάλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο, μαγγάνιο, ψευδάργυρο, χαλκό, σελήνιο, καροτινοειδή όπως α,β,γ-καροτένιο, λυκοπένιο, ζεαξανθίνη , θειαμίνη, γλυκοζίτες, υδατάνθρακες, νιασίνη, ριβοφλαβίνη, σαφρανόλη (αρωματική ουσία), κροκίνη (χρωστική ουσία), πικροκροκίνη (γευστική ουσία), κολχικίνη (τοξική ουσία), ιζοφορόνη, τερπενοειδή

Επίσης:

Είναι το ακριβότερο μπαχαρικό στον κόσμο και χρησιμοποιείται με φειδώ. Όταν είναι να τον προσθέτουμε στη μαγειρική πρώτα τον μουλιάζουμε για 30 λεπτά σε ένα φλιτζάνι με χλιαρό νερό, το σουρώνουμε και μετά ρίχνουμε το νερό στο φαγητό.

Ταιριάζει ιδιαίτερα με ρύζι, μακαρόνια, σάλτσες, ψάρια και θαλασσινά, κρέατα. Επιπλέον σε μπισκότα και γλυκά, παγωτά, ψωμιά, ροφήματα, σε λικέρ, τσίπουρο, σε βαφές αυγών, βαφές υφασμάτων, στη ζωγραφικά.

Θεραπευτικές ιδιότητες:

Τα αποξηραμένα στίγματα του κρόκου βελτιώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα, τονώνουν τον οργανισμό, ενισχύουν το στομάχι, τη καρδιά, το συκώτι, το αναπνευστικό και το νευρικό σύστημα, είναι διουρητικό, εφιδρωτικό, εμμηναγωγό, καταπραϋντικό.

Ο κρόκος ως βότανο βοηθά στη πέψη, ανοίγει την όρεξη, ανακουφίζει από στομαχόπονους, μπορεί να αντιμετωπίσει το φούσκωμα, ρυθμίζει τη γαστρεντερική λειτουργία, η ανάμειξη του με μέλι συμβάλει στο καθαρισμό των νεφρών και της ουροδόχου κύστης από πέτρες που μπορεί να υπάρχουν.

Η χρήση του κρόκου στη διατροφή αναζωογονεί και βελτιώνει την επιδερμίδα του δέρματος, την ακμή, ανακουφίζει από τα εγκαύματα και τις κράμπες, βελτιώνει την όραση, την μνήμη, τη πνευματική διαύγεια και την εγκεφαλική λειτουργία, τη κυκλοφορία του αίματος, μειώνει τη χοληστερίνη.

Λειτουργεί ως αντικαταθλιπτικό αντιμετωπίζοντας τη μελαγχολία, τις νευρικές διαταραχές και βοηθά στη θεραπεία της υστερίας και των νευρικών σπασμών, σε κρίσεις άσθματος
Ο κρόκος λέγεται ότι έχει αφροδισιακές ιδιότητες, τονώνει τη σεξουαλική δραστηριότητα και βελτιώνει τη στύση.

Σύμφωνα με μελέτες έχει αντικαρκινικές ιδιότητες καθώς αναστέλλει την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων, έχει αντιοξειδωτικές και αντιθρομβωτικές ιδιότητες.

Τρόποι παρασκευής:

10 στίγματα ή 0,25 γρ. σε σκόνη για ένα φλιτζάνι τσάι.

Αντενδείξεις:

Δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιείται κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, σε παιδιά μικρής ηλικίας, σε άτομα που έχουν υπέρταση και σε διαβητικούς.

Η παρουσίαση των βοτάνων σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή και έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα.

Καλλιέργεια:

Για τη καλλιέργεια του κρόκου θέλουμε χώματα όχι πολύ βαριά και καλά στραγγιζόμενα, ασβεστολιθικά, πολύ κρύο χειμώνα, ξηρό και θερμό καλοκαίρι και βροχόπτωση τον Αύγουστο και Σεπτέμβρη.
Το φυτό είναι στείρο και ο πολλαπλασιασμός γίνεται με διαίρεση του βολβού.