Cnicus benedictus Κνίκος ή Αγιάγκαθο

Το Cnicus benedictus Κνίκος ή Αγιάγκαθο, είναι ένα γαϊδουράγκαθο εγγενές στην περιοχή της Μεσογείου, από την βόρεια Πορτογαλία, τη Νότια Γαλλία και την Ανατολή στο Ιράν. Στη χώρα μας αυτοφύεται σε πεδινά μέρη, σε ηλιόλουστες και πετρώδεις τοποθεσίες, σε καλλιεργήσιμους αγρούς.

Επιστημονική ονομασία: Cnicus benedictus L.

Συνωνυμα: Centaurea benedicta L., Atractylis hirsutior, Cnicus microcephalus, Cnicus pseudo-benedictus, Epitrachys microcephala

Ελληνική ονομασία: Κνίκος ο βενέδικτος

Κοινές ονομασίες: Αγιάγκαθο, Καρδοσάντο, Καλάγκαθο, St. Benedict’s thistle, blessed thistle, holy thistle or spotted thistle

Περιγραφή:

Είναι ένα ετήσιο χνουδωτό φυτό, της οικογένειας των Asteraceae, με ύψος από 10 έως 60 εκατοστά, όλο το φυτό έχει δυσάρεστη μυρωδιά. Ο βλαστός του διακλαδιζόμενος, όρθιος με γωνίες και αυλακώσεις.

Φύλλα μεγάλα, μέχρι 30 εκατοστά και 8 εκατοστά πλάτος, αγκαθωτά, δερμάτινα, τριχωτά, με νευρώσεις λευκές, με μικρά αγκάθια στα περιθώρια, τα κατώτερα έμμισχα.

Τα λουλούδια είναι λευκό-κίτρινα, που παράγονται σε καφάλια, με διάμετρο 3 – 4 κ., που περιβάλλονται από πολυάριθμα ακανθώδη βράκτια. Περίοδος ανθοφορίας από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο.

Ο καρπός είναι αχαίνιο έως 8 χιλιοστά.

Εδωδιμότητα:

Αν και τα κεφάλια των νεαρών λουλουδιών έχουν χρησιμοποιηθεί ως υποκατάστατο της αγγινάρας, αυτά τα γαϊδουράγκαθα δεν θεωρούνται βρώσιμα, σε αντίθεση με Cirsium, Arctium και τα είδη του Onopordum, τα φύλλα έχουν πικρή και δυσάρεστη γεύση.

Θεραπευτικές και φαρμακευτικές ιδιότητες

Το Κνίκος περιέχει μία πικρή ουσία που λέγεται κνικίνη, που είναι ουσία πικρή, ορεκτική, αντιφλεγμονώδη και αντιβιοτική.

Το Αγιάγκαθο είναι καλό πικρό τονωτικό της όρεξης, διεγείροντας τις εκκρίσεις του στομάχου των εντέρων και της χοληδόχου κύστης. Είναι κατάλληλο για προβλήματα δυσπεψίας, αδυναμίας του στομάχου, ευκοιλιότητα, ανορεξία, διαλείποντες πυρετούς, πλευρίτιδα, πνευμονία, χρυσή, πέτρες, κρυολογήματα, αρθρίτιδα και γενική ατονία.

Στην ομοιοπαθητική ως βάμμα που παρασκευάζεται από το νωπό φυτό, συνήθως λαμβάνεται για διαταραχές του πεπτικού, αλλά και για να καταπολεμηθεί η ηπατίτιδα, ο ίκτερος και η αρθρίτιδα. Είναι ήπιο αποχρεμπτικό και αντιβιοτικό.

Ως αφέψημα του ξηρού φυτού χρησιμοποιείται σε εξωτερική χρήση για να καταπολεμηθούν οι χιονίστρες και σε εσωτερική χρήση ως εμετικό, αποχρεμπτικό, εφιδρωτικό και διουρητικό.

Αντενδείξεις:

Απαγορεύεται η χρήση του κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Ισχυρές δόσεις από την κνικίνη μπορούν να προκαλέσουν καψίματα στο στόμα και τον οισοφάγο, καθώς και ισχυρές διάρροιες.

Σε υπερβολικές δόσεις μπορεί να προκαλέσει εμετό.

Η άμεση επαφή του φυτού με το δέρμα ή τα μάτια μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό.

Η χρήση του αυξάνει την έκκριση των οξέων του στομάχου και δεν πρέπει να χρησιμοποιείται όταν πάσχουμε από έλκος στομάχου ή έχουμε καούρες σε στομάχι και οισοφάγο.