Acer platanoides Σφένδαμος ο πλατανοειδής

Το Acer platanoides Σφένδαμος ο Πλατανοειδής είναι είδος Ευρώπαϊκό, του οποίου η εξάπλωση εκτείνεται στη Μικρά Ασία, τον Καύκασο και το βόρειο Ιράν. Στην Ελλάδα είναι σχετικά σπάνιο και εμφανίζεται διάσπαρτο από την Πελοπόννησο και βορειότερα, μεμονωμένα σε δάση οξιάς και ελάτης, σε χαράδρες, σε υγρές τοποθεσίες, σε υψόμετρο από τα 800-1300 μέτρα. Στη χώρα μας είναι περιζήτητο για το ξύλο του που χρησιμοποιείται για την κατασκευή μουσικών οργάνων και επίπλων.

Επιστημονική ονομασία: Acer platanoides L. 1753

Συνώνυμα: Acer platanifolium Stokes, Acer platanoides subsp. fallax (Pax) Fukarek

Ελληνική ονομασία: Σφενδάμι πλατανοειδές, Σφένδαμος ο πλατανοειδής

Κοινές ονομασίες: Αγριοπλάτανος, Νεροπλάτανος, Σφένδαμνος της Νορβηγίας, Νορβηγικός σφένδαμος, Norway maple

Περιγραφή:

Ο Σφένδαμος ο πλατανοειδής είναι ένα φυλλοβόλα δένδρο, της οικογένειας των Aceraceae, με ύψος έως 30 μέτρα, με στρογγυλή πυκνή κόμη, με φλοιό αρχικά γυαλιστερό καστανό και στη συνέχεια με ξηρόφλοιο καστανόμαυρο κατά μήκος σχιζόμενο. Οι κλαδίσκοι είναι γυαλιστεροί και καστανοί, ενώ οι οφθαλμοί είναι ωοειδείς και ερυθροκάστανοι.

Τα φύλλα του είναι 5-λοβα, με αβαθείς αμβλείς κόλπους, με καρδιοειδή βάση και παρυφές κολπωτά οδοντωτές (3-5 οξυκόρυφα δόντια). Τα φύλλα έχουν μήκος 6-13 εκ.. Ο μίσχος είναι μακρύς και έχει μήκος 6-20 εκ., τα νεύρα του ελάσματος και του μίσχου εκκρίνουν γαλακτώδες υγρό όταν κοπούν. Η άνω επιφάνεια είναι πράσινη, ενώ η κάτω ωχρή, με λευκές τρίχες στις γωνίες των νεύρων.

Τα άνθη είναι αρρενοθήλεα, κιτρινοπράσινα, σε πλατύ, όρθιο κορύμβο, σε ομάδες των 30-40. Περίοδος ανθοφορίας από το Απρίλιο μέχρι και τον Μάιο. Εμφανίζονται πριν τα φύλλα και του προσδίδουν ιδιαίτερο καλωπιστικό ενδιαφέρον.

Ο καρπός του είναι δισαμάριο με γωνία αμβλεία ή σχεδόν ευθυγραμμισμένα και γλωσσόμορφες κοτυληδόνες. Η ωρίμανση γίνεται κατά τον Σεπτέμβριο έως Οκτώβριο.

Θεραπευτικές και φαρμακευτικές ιδιότητες:

Ο Σφένδαμος περιέχει όξινες σαπωνίνες, γλυκοσίδες, καθαρή αλλαντοΐνη και οξέα αλλαντοΐνης, στερίνη, τανίνες καθώς και ασβέστιο, κάλιο, μαγνήσιο, σίδηρο, χαλκούχο οξύ, φώσφορο κ.α.

Το σιρόπι Σφένδαμου θεωρείται μια εξαιρετική πηγή ψευδαργύρου και μαγγανίου, που προστατεύει το ανοσοποιητικό σύστημα. Έχει ισχυρές αντιοξειδωτικές και αντιβακτηριδιακές ιδιότητες προστατεύοντας την υγεία της καρδιάς και δρα κατά των λοιμώξεων. Περιέχει επίσης μια πλήρη σειρά θρεπτικών ουσιών, όπως υδατάνθρακες, σάκχαρα, διαλυτές και αδιάλυτες ίνες, νάτριο, βιταμίνες, ανόργανα άλατα, λιπαρά οξέα, αμινοξέα και άλλα.

Λέγεται πως διαθέτει θεραπευτικές ιδιότητες, παρόμοιες με αυτές του μύρτιλου και του πράσινου τσαγιού. Έχει αποδειχθεί πως οι πολυφαινόλες του συμβάλλουν στη σταθεροποίηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα των διαβητικών, αναστέλλοντας την ενεργοποίηση των ενζύμων που θεωρούνται υπεύθυνα για την ασθένεια.

Οι ρίζες του τριμμένες μέσα στο κρασί ενδείκνυνται για πόνους στα πλευρά. Έχει δράση στο ήπαρ, στη χολή και στο έντερο. Προλαμβάνει την χολολιθίαση και βοηθά στη μείωση της χοληστερόλης στο αίμα. Θεωρείται επίσης εξαιρετική θεραπεία για τις αιμορροΐδες.

Μελισσοκομικό φυτό

Τα κίτρινα άνθη της είναι ότι πρέπει για τις μέλισσες καθιστώντας την ένα ενδιαφέρον μελισσοκομικό φυτό. Με περίοδο ανθοφορίας από τα τέλη Φεβρουάριο έως και το Μαρτίου, οι μέλισσες γεμίζουν νέκταρ και κάνουν ένα καλό ξεκίνημα.

Χρήσεις:

Ο χυμός του χρησιμοποιείται στην οινοπνευματοποιία και στη ζαχαροπλαστική.

Έχει λιγότερες θερμίδες και υψηλότερη συγκέντρωση ανόργανων συστατικών από το μέλι, ενώ στη γεύση του, η οποία έχει χαρακτηριστεί ως “μοναδική” από σεφ παγκοσμίου φήμης, διακρίνει κανείς βανίλια, λουλούδια, μπαχαρικά και φρούτα. Η διαφορά του από το μέλι είναι ότι όταν θερμανθεί δεν χάνει τα πολύτιμα θρεπτικά συστατικά του.

Ο σφένδαμος χρησιμοποιείται στην επιπλοποιία, σε οικοδομικές και αρχιτεκτονικές εφαρμογές, στην κατασκευή μουσικών οργάνων, ως διακοσμητικό φυτό (π.χ. μπονσάι) κ.α. Το φύλλο του σφενδάμου αποτελεί το εθνικό σύμβολο του Καναδά και η αναπαράσταση του βρίσκεται στο κέντρο της σημαίας της χώρας.

Ο Σφένδαμος ο Πλατανοειδής αποτελεί ένα από τα πιο χρήσιμα δέντρα στην κηποτεχνία και την αρχιτεκτονική τοπίου, χρησιμοποιείται σε πάρκα, σε πλατείες, σε δενδροστοιχίες αλλά και για σκίαση στον κήπο. Είναι είδος σκιανθεκτικό και ψυχρόβιο, με άριστο ανάπτυξης σε ασβεστούχα, υγρά και πηλώδη εδάφη.

Πηγή: www.botany.gr, greekflora.gr, el.wikipedia.org/wiki, www.alternativenaturally.com, Illustration