Phlomis fruticosa Ασφάκα

Ένα χαρακτηριστικό του Phlomis fruticosa Ασφάκα είναι οι φαρμακευτικές ιδιότητες, γνωστές στους αρχαίους Έλληνες, που έφτιαχναν τα γιατροσόφια μαζί με άλλα φυτά.

Επιστημονική ονομασία: Phlomis fruticosa L. 1753

Συνώνυμα: Phlomis angustifolia Mill., Phlomis pichleri Vierh.

Ελληνική ονομασία: Φλωμίς η θαμνώδης

Κοινές ονομασίες: Φλόμις.

Περιγραφή, Βιότοπος:

Είναι κοινός πολυετής αυτοφυείς αειθαλής θάμνος, με όρθιους χνουδωτούς βλαστούς, με ύψος που φτάνει τα 2 μέτρα και έως 2 μέτρα διάμετρο.

Τα φύλλα του αρωματικά, γκρίζο-πράσινα, χνουδωτά, βελούδινα στην αφή, αντίθετα, ωοειδή-λογχοειδή, έως 9 εκατοστά σε μήκος.

Τα άνθη του είναι κίτρινα σε τούφες στην κορυφή του βλαστού, 14-36 σε 1-3 σπόνδυλους. Ανθίζει από Απρίλιο – Ιούνιο.

Φύεται σε ηλιόλουστες θέσεις, σε βραχώδεις τοποθεσίες, καλύπτοντας μεγάλες άγονες εκτάσεις κυρίως της ΝΔ Ελλάδος.

Παλαιότερα χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή μπαρούτης.

Το μέλι της Phlomis fruticosa Ασφάκα, Μελισσοκομικό φυτό:

Η Phlomis fruticosa Ασφάκα είναι φυτό αμφισβητούμενης μελισσοκομικής αξίας. Έχει μακρύ κάλυκα και δυσκολεύονται οι μέλισσες να πάρουν το νέκταρ.

Είναι από τα λίγα φυτά που οι μέλισσες δεν παίρνουν το νέκταρ τους, εκτός από σπάνιες περιπτώσεις στο τέλος της ανθοφορίας της ή μετά από βροχή όταν τα λουλούδια γεμίζουν νερό, τότε η παραγωγή μελιού είναι εντυπωσιακή με πολύ καλής ποιότητας, με ευχάριστη γεύση και ανοικτό κίτρινο χρώμα.

Ανθίζει από Απρίλιο – Ιούνιο και δίνει νέκταρ και γύρη.

Θεραπευτικές ιδιότητες:

Ένα χαρακτηριστικό του είναι οι φαρμακευτικές ιδιότητες, γνωστές στους αρχαίους Έλληνες, που έφτιαχναν τα γιατροσόφια μαζί με άλλα φυτά. Μάλιστα λέγεται ότι εκκρίνει μία αντιοξειδωτική ουσία, η οποία βοηθά και είναι αντίθετη στη κυτταρική γήρανση.

Δρα ως αποχρεμπτικό, μαλακτικό, ήπιο διουρητικό, ήπιο ηρεμιστικό και επουλωτικό. Τα άνθη είναι ευεργετικά για το αναπνευστικό σύστημα. Τονώνουν τις βλεννογόνους μεμβράνες του αναπνευστικού, μειώνοντας τις φλεγμονές και διεγείροντας την παραγωγή υγρών, διευκολύνοντας έτσι την απόχρεμψη. Θεωρούνται ειδικό ίαμα για τη βρογχίτιδα, όταν υπάρχει έντονος βήχας με ερεθισμό του λαιμού.

Η παρουσίαση των βοτάνων σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή και έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα.\

Καλλιέργεια, Πολλαπλασιασμός:

Σε κάποιες χώρες χρησιμοποιείται επίσης ως καλλωπιστικό φυτό στους κήπους και ως προστατευτικός φράχτης.

Τα καλοκαιρινά φύλλα του φυτού Phlomis fruticosa L., εκπτύσσονται κατά τη
διάρκεια της άνοιξης, ενώ κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού ο ρυθμός του μεταβολισμού τους παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Με την έλευση της φθινοπωρινής περιόδου, τα φύλλα απορροφούν νερό κατά την διάρκεια των βροχών, αυξάνονται σε μέγεθος και ανακτούν τις φυσιολογικές τους λειτουργίες.

Έτσι, τα καλοκαιρινά φύλλα προσφέρουν ενέργεια για την ανάπτυξη των χειμερινών φύλλων στις αρχές του χειμώνα.

Τόσο η ανάκαμψη των καλοκαιρινών όσο και η έκπτυξη των χειμερινών φύλλων εξαρτώνται χρονικά από την έναρξη της περιόδου των βροχών, έτσι ώστε τα δύο είδη φύλλων να συνυπάρχουν στα φυτά έως το τέλος της άνοιξης. Τότε εκπτύσσονται τα καλοκαιρινά φύλλα που έχουν χαμηλότερο λόγο επιφάνειας προς όγκο και υψηλότερη ειδική μάζα φύλλου έναντι των χειμερινών (Κυπαρίσσης, 1995).

Στο φυτό P. fruticosa L., τα χειμερινά φύλλα είναι αμφιστοματικά με εκτεταμένους μεσοκυττάριους χώρους, λιγοστές τρίχες στην επιδερμίδα, ελάχιστα προϊόντα δευτερογενούς μεταβολισμού και καλά ανεπτυγμένους χλωροπλάστες στα κύτταρά τους.

Τα θερινά φύλλα έχουν ξηροφυτικό χαρακτήρα, είναι συμπαγή, υποστοματικά, με πυκνές τρίχες και μεγάλες ποσότητες προϊόντων δευτερογενούς μεταβολισμού στα κύτταρα του μεσόφυλλού τους.

Με το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο διέλευσης φαίνονται εντυπωσιακές διαφορές, καθώς οι χλωροπλάστες των δύο τύπων φύλλων είναι τελείως διαφορετικοί. Στα χειμερινά φύλλα έχουν ανεπτυγμένο σύστημα θυλακοειδών και πολυάριθμα γκράνα, ενώ στα θερινά η δομή τους παραπέμπει σε χλωροπλάστες του κολεού των δεσμίδων των C4 φυτών.

Στα θερινά φύλλα παρατηρούνται κρύσταλλοι στο χυμοτόπιο των κυττάρων του μεσόφυλλου.

Η δυνατότητα δημιουργίας υποστοματικών αλλά και αμφιστοματικών φύλλων ανάλογα με την εποχή, καθώς και οι δομικές διαφορές των χλωροπλαστών συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι τα δύο είδη φύλλων αντιπροσωπεύουν δύο διαφορετικούς τρόπους ζωής πάνω στο ίδιο φυτό (Christodoulakis, 1989).